Tiểu cầu là gì? Tiểu cầu (Platelets hay thrombocytes) là 1 trong 3 loại tế bào máu cơ bản quan trọng (hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu), có kích thước rất nhỏ, đường kính từ 1-4 mm, có chức năng cầm máu bằng cách làm máu vón cục và đông lại khi mạch máu bị thương. Tiểu cầu không có nhân tế bào. Chúng thực chất là một mảnh tế bào vỡ ra từ các tế bào nhân khổng lồ sản sinh ra từ các megakaryocytes của tủy xương. Tiểu cầu có dạng hình đĩa hai mặt lồi, đường kính lớn nhất khoảng 2–3 µm. Tiểu cầu chỉ có ở động vật có vú, trong khi các loài động vật khác (chim, động vật lưỡng cư) tiểu cầu tuần hoàn như các tế bào đơn nhân. Tiểu cầu được sinh ra như thế nào? Tiểu cầu được sinh ra ở tủy xương bởi các tế bào mẫu tiểu cầu có nhân lớn – CFU-GEMM (megakaryocyte). Từ các mảnh nhỏ của tế bào mẫu tiểu cầu sẽ phát triển, dài ra nối với nhau thành chuỗi các tế bào tiền tiểu cầu. Tiếp đó, các chuỗi tế bào tiền tiểu cầu này sẽ giải phóng ra các tế bào tiểu cầu đơn lẻ hoặc các nhóm tế bào. Mỗi tế bào mẫu tiểu cầu có thể sinh ra khoảng 3000 tế bào tiểu cầu. Bình thường mỗi này sẽ có khoảng 35000 đơn vị tế bào tiểu cầu được sinh ra, nhưng số lượng này có thể tăng lên ở những người mắc bệnh suy giảm tiểu cầu miễn dịch. V iệc sản xuất của tế bào mẫu tiểu cầu megakaryocyte có thể bị can thiệp bởi các kháng thể kháng tiểu cầu, làm tăng tốc độ sản sinh tế bào tiểu cầu. Các rối loạn có liên quan tới chức năng tủy xương có thể gây rối loạn sinh tiểu cầu, như làm tăng hoặc giảm số lượng tiểu cầu được sinh ra. Các rối loạn này có thể là các bệnh lý gây loạn tủy, suy tủy, các thuốc ảnh hưởng tới chức năng tủy: Hóa, xạ trị trong điều trị ung thư.. Trung bình đời sống của tế bào tiểu cầu kéo dài từ 5-7 ngày. Lá lách sẽ đảm nhận vai trog tiêu hủy tiểu cầu cũng như các tế bào máu khác trong cơ thể. Nhưng nhiều trường hợp bệnh nhân có thể được chỉ định phẫu thuật cắt lách nhằm giảm quá trình tiêu hủy tiểu cầu. Vai trò của tiểu cầu với cơ thể Chức năng kết dính Bình thường, prostaglandin sẽ ức chế không cho tiểu cầu dính vào thành mạch. Tuy nhiên, khi bị thương, đứt mạch máu, tiểu cầu sẽ ngay lập tức được hoạt hóa, di chuyển đến để kết dính. Ngoài ra còn có collagen, GPIb, GP Iib/IIIa, vWF, Ca++.. hỗ trợ tiểu cầu kết dính mô tổn thương, máu đông và bít kín vết thương hở nếu vết thương không quá lớn. Chức năng ngưng tập tiểu cầu Chức năng ngưng tập là hiện tượng tiểu cầu tập trung thành "nút" dính thông qua: Thay đổi hình thái tiểu cầu từ hình đĩa sang dạng cầu gai để giảm bớt lượng ánh sáng truyền qua.. Các quá trình ngưng tập đều tác động đến vai trò làm đông máu của tiểu cầu. Chức năng chế tiết Chức năng chế tiết của tiểu cầu xảy ra khi có sự góp mặt của collagen hay thrombin hoạt hóa. Các hạt tiểu cầu bao gồm ADP, serotonin, fibrinogen, men lysosom, P-thromboglobulin, heparin sẽ được tăng chế tiết. Qua đó, chuỗi phản ứng tăng thấm mạch, ức chế ngưng tập tiểu cầu xảy ra. Chỉ số PLT Chỉ số PLT (Platelet Count) để chỉ số lượng tiểu cầu trong một thể tích máu. Trung bình là 200.000 tiểu cầu/μl máu. Mỗi 1 lít máu sẽ có khoảng 150 - 400 tỷ tế bào tiểu cầu. Số lượng tiểu cầu quá thấp có thể gây ra chảy máu. Số lượng tiểu cầu quá cao sẽ hình thành cục máu đông, làm cản trở mạch máu có thể gây nên đột quỵ, nhồi máu cơ tim, nghẽn mạch phổi, tắc nghẽn mạch máu.. Khi lượng tiểu cầu quá thấp người bệnh cần chú ý: - Ngưng uống rượu bia vì đây chính là nguyên nhân dẫn đến tình trạng làm chậm quá trình sản xuất tiểu cầu - Cần có các biện pháp phòng bệnh như: Tăng cường rèn luyện thể dục, nâng cao sức khỏe. - Uống nhiều nước, đặc biệt là nước trái cây - Ăn nhiều rau, các sản phẩm ít chất béo - Tránh các hoạt động mạnh, gây thương tích như môn thể thao quyền anh, bóng đá, cưỡi ngựa - Thuốc giảm đau mua tự do sẽ ảnh hưởng đến tiểu cầu - Tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ (Nội dung được tổng hợp từ nhiều nguồn, có chỉnh sửa)
