Xuất xứ: Bài thơ được sáng tác khi bà từ trên đường từ Bác Hà vào Huế nhận chức "Cung TRung giáo tập" Tác giả: Bà Huyện Thanh Quan. Bố cục bài: Đề- thực - luận - kết. - 2 câu đề: Cái nhìn khái quát về cảnh vật. - 2 câu thực: Miêu tả cuộc sống của con người. - 2 câu luận: Tâm trạng của tác giả. - 2 câu kết: Nỗi cô đơn lên cao. Bài Tập Câu 1 (trang 103 Ngữ Văn 7 Tập 1) : - Bài thơ Qua đèo ngang là bài thơ thất ngôn bát cú Đường luật - Dấu hiệu: + bài thơ có tám câu mỗi câu bảy chữ hợp vần ở chữ cuối câu một và chữ cuối các câu chẵn (1, 2, 4, 6, 8) + có phép đối ở các cặp câu 3, câu 4 và câu 5, câu 6 Câu 2 (trang 103 Ngữ Văn 7 Tập 1) : - Cảnh tượng đèo Ngang được miêu tả vào lúc xế tà (trời đã về chiều, ngày sắp tàn) - Thời điểm đó có những lợi thế rất lớn khi bộc lộ tâm trạng cô đơn của tác giả khi qua đèo Ngang + Thời điểm này thường dễ gợi buồn cho lòng người vì đó thường là thời gian con người được sum họp cùng gia đình trong khi mình lại cô đơn nơi này + ca dao dân ca cũng rất hay lấy cảnh chiều để gợi tâm trạng Chiều chiều ra đứng ngõ sau Trông về quê mẹ ruột đau chín chiều Vẳng nghe chim vịt kêu chiều Bâng khuâng nhớ mẹ chín chiều ruột đau Câu 3 (trang 103 Ngữ Văn 7 Tập 1) : - Cảnh đèo Ngang được miêu tả bằng những chi tiết + cỏ cây, hoa lá, tiếng chim cuốc + lác đác, mấy nhà, vài chú tiều + các từ láy lom khom, lác đác các từ tượng thanh quốc quốc gia gia được dùng khéo léo giàu khả năng gợi hình biểu cảm Câu 4 (trang 103 Ngữ Văn 7 Tập 1) : - Qua miêu tả của Bà Huyện Thanh Quan cảnh tượng đèo Ngang hiện lên với bức tranh thiên nhiên hoang sơ bát ngát núi đèo có sự sống con người nhưng vắng lặng, qua đó bộc lộ tâm trạng cô đơn u buồn của tác giả Câu 5 (trang 103 Ngữ Văn 7 Tập 1) : - Khi qua đèo Ngang tâm trạng tác giả thấy cô đơn hoài cổ trong nỗi nhớ nước thương nhà thấm đậm tâm hồn - Tâm trạng đó được thể hiện qua hai hình thức + mượn cảnh nói tình (cảnh chiều tà ở đèo Ngang, tiếng chim cuốc nhớ nước, tiếng chim đa đa thương nhà) + trực tiếp tả tình: Câu thơ cuối bài (Một mảnh tình riêng ta với ta) Câu 6 (trang 104 Ngữ Văn 7 Tập 1) : - Nói đến mảnh tình riêng giữa cảnh trời non nước bao la ở đèo Ngang khác với nói mảnh tình riêng ttrong không gian chật hẹp ở chỗ nó thể hiện tương quan đối lập: Trời non, nước càng bao la càng rộng thì mảnh tình riêng càng nặng nề u uất Luyện tập (trang 104 Ngữ Văn 7 tập 1) Bài 1 (trang 104 Ngữ Văn 7 Tập 1) : - Hàm nghĩa của cụm từ ta với ta: Hai từ ta ở đây đều chỉ tác giả chỉ có mình tác giả. Qua đó khắc sâu hơn nữa tâm trạng cô đơn trống trải u buồn giữa thiên nhiên đất trời mênh mông hoang vắng nơi xứ lạ của Bà Huyện Thanh Quan
