Soạn bài: Tự đánh giá - Nắng trưa bồi hồi, Ngữ văn văn 6, Sách cánh Diều

Kiến thức văn học

*Trạng ngữ

- Trạng ngữ là thành phần phụ của câu, thêm vào câu để bổ sung các thông tin về nơi chốn, thời gian, nguyên nhân, mục đích, phương tiện, cách thức, điều kiện.. cho sự việc được nói đến trong câu.

- Câu có thể có hơn một trạng ngữ trong một câu.

* Truyện ngắn

- Là tác phẩm văn xuôi cỡ nhỏ, có dung lượng ngắn, ít nhân vật, ít sự việc phức tạp.. Chi tiết và lời văn trong truyện rất cô đọng.

* Đề tài:

- Là phạm vi, lĩnh vực đời sống được nhà văn lựa chọn và viết trong văn bản.

Ví dụ: Đề tài về lịch sử, đề tài gia đình, đề tài mái trường, đề tài về Bác Hồ, đề tài cách mạng..

* Chủ đề:

- Là vấn đề cơ bản được nêu ra trong văn bản. Chủ đề thể hiện sự quan tâm cũng như nhận thức của nhà văn đối với cuộc sống.

Ví dụ: Chủ đề bài thơ Đêm nay Bác không ngủ là: Tấm lòng kính yêu của bộ đội đối với lãnh tụ, và tình thương mênh mông của lãnh tụ đối với chiến sĩ và dân công trong kháng chiến gian khổ.

*Các ngôi kể trong tác phẩm văn học:

Ngôi thứ nhất và ngôi thứ 3

- Ngôi 1: Người kể xưng tôi, là 1 nhân vật trong truyện

Tác dụng ngôi kể thứ thứ ba:

+Cách kể này giúp người kể có thể kể chuyện một cách linh hoạt, tư do, khách quan những gì diễn ra với nhân vật.

- Ngôi thứ 3: Người kể tự giấu mình đi và gọi tên các nhân vật theo tên của chúng.

Tác dụng của ngôi thứ nhất:

+Giúp người kể kể câu chuyện xảy ra với mình, để lời kể được chân thật hơn, chân thành hơn

+ Tạo ra sự gần gũi về tâm lí của nhân vật kể

+ Giúp người kể dễ dàng kể lại mọi cung bậc cảm xúc trước sự việc xảy ra.

+Giúp cho nhân vật kể chuyện tự soi xét, đánh giá những tình cảm, ý nghĩ của mình, bộc lộ một cách chân thành.

+Làm nổi bật chủ đề của truyện.

* Phương thức biểu đạt chính của thể loại truyện ngắn: tự sự



Hướng dẫn Soạn bài: Tự đánh giá - Nắng trưa bồi hồi, Ngữ văn văn 6, Sách cánh Diều

NẮNG TRƯA BỒI HỒI

- Thuỷ ơi! Má đi nha!

Giá như mọi hôm, nghe má gọi thế, Thuỷ chỉ cần "dạ" rồi vẫn cắm cúi bên bàn học. Nhưng hôm nay thì không. Em vội vàng đứng lên. Ngoài kia trời nắng quá. Chiếc nón đã cũ chỉ che nổi một bên vai của má. Mấy cánh hoa đã nhạt trên nền vải áo – chiếc áo của chị Hạnh "cho" má – dấp mồ hôi như dán vào lưng má và thẫm hẳn lên.

- Má để con dắt xe ra..

Khoảng trời trước ngõ vút xanh thẳm. Nắng đổ chang chang. Con đường trải nhựa kẻ thẳng băng, sóng soài không bóng cây. Đã bao nhiêu năm tháng, mỗi ngày hai buổi má đạp xe đi về trên con đường ấy. Sao hôm nay em mới nhận ra?

- Thôi để má. Con vào học đi, không có nắng.

Nói rồi, má lên xe. Nắng trưa đổ đầy lưng má. Má còn bảo em vào nhà đi kẻo nắng.. Thuỷ thấy nghèn nghẹn ở cổ..

Thế mà chiều hôm qua em đã "tức" má, đã cho là má "ghét" em nên cứ hơi một tí là mắng em. Lúc thì tại đưa cái này cho má chậm; lúc thì tìm thứ kia không thấy, cứ như khách ở đâu đến chơi.

Chiều hôm qua, nhà có khách. Cô gì ấy, em không hỏi tên, nói là ở Hội Phụ nữ đến hỏi má. Cô ngồi chờ một lúc rồi về. Việc tưởng thế là xong. Em sẽ nói lại cho má biết. Không ngờ..

Vừa bước vào nhà, má đã hỏi ngay:

- Lúc cô Hoa đến, con làm gì?

Em ngạc nhiên:

- Cô Hoa nào ạ?

- Là cô ở Hội Phụ nữ đến hỏi má ấy!

- Má gặp cô rồi ạ?

- Phải. Cô ấy chê con đấy. Con đang làm gì?

- Con học bài.

- Chứ không tiếp khách?

- Dạ. Có. Con có mời cô uống nước.

- Xong rồi, con lại học tiếp?

- Vâng ạ.

- Con cũng không hỏi cô đến có việc gì, có nhắn lại gì không?

- Dạ không. Cô bảo cô đợi má.

- Con cứ để cô ngồi một mình?

- Dạ. Con học bài.

- Vậy là có con ở nhà cũng như không có ai. Bị chê là phải.

Thuỷ thấy má hôm nay "làm sao" ấy.

- Thế con phải làm gì ạ?

- Con có thể cùng ngồi tiếp chuyện, hỏi xem cô có việc gì nhắn hoặc là trả lời những câu cô hỏi. Ai lại khách đến nhà mà để khách ngồi trơ ra như thế bao giờ.

Thuỷ tấm tức, chảy nước mắt:

- Nhưng mà.. có phải là khách của con đâu mà con biết nói chuyện ạ! Má cứ la con..

- Lại còn cãi hả?

Má cũng bực và để mặc cho em ngồi khóc, ngồi "tức" má. May quá, tối hôm ấy, ba đi công tác về, má không nói gì em nữa và hình như ba, má có nhắc đến sau bữa cơm. Chắc là.. chuyện ấy.

Đến tối, lúc chỉ có hai cha con, ba vui vẻ:

- Ba con mình nói chuyện một lúc nào!

Thuỷ hơi lạ. Ánh mắt của ba cười cười:

- Chuyện người lớn. Không phải chuyện trẻ con đâu, con gái của ba ạ.

Thuỷ dụi đầu vào vai ba:

- Ba!

Ba xoa tóc em:

- Con có biết, bây giờ con là gì của má con không? Tất nhiên không phải là con trai rồi!

- Con.. thì con vẫn là con của má ai

Thuỷ ngỡ ba sắp chê việc tiếp khách mà má đã kể cho ba biết. Em cảm thấy tủi thân. Nhưng mà không, ba lại nói:

- Không chỉ là con. Mà còn hơn thế nữa kial

Em chưa hiểu và ngước mắt nhìn ba. Ba âu yếm nhìn em:

- Bây giờ, nhất là những hôm ba đi vắng, con là chỗ dựa, là trợ lí cho má con rồi đó. Con đã là cô Thuỷ chứ không còn là cô bé Thuỷ, cái bé Thuỷ nữa đâu! Má con..

Ánh mắt ba vừa dịu vừa đằm thắm:

- Má con vất vả quá. Được hai chị em con, chị Hạnh đã về nhà chồng. Lại vẫn một tay má con chăm lo tất cả. Con đã lớn, má không dựa vào con, con không là chỗ dựa của má, thì còn ai vào đây nữa? Cả với ba nữa ấy. Khi vắng mẹ, con là chỗ dựa của ba đấy!

Thật lạ lùng. Em không nghĩ ba lại nói với em những điều như thế. Ba vẫn nhỏ nhẹ gần như thầm thì với riêng em:

- Đáng lẽ, ba phải cho con biết điều ấy sớm hơn để con không bị má mắng vì những chuyện lặt vặt. Mọi việc con làm đỡ má hôm nay, thực ra chỉ là sự chuẩn bị cho con mai đây mà thôi. Ở tuổi con như bây giờ, má con cũng bị ngoại con mắng như thế, và đó là việc ngoại dạy dỗ dần cho má con để má con là má của con hôm nay.. Chẳng phải là ghét con mà má con mắng con đâu..

Ôi, ba! Thuỷ không ngờ. Ba thật là.. tình cảm. Ba đã nói "hộ" cho má những điều mà má chưa nói với em..

Thì ra.. Em không còn bé nữa. Đã có cô, bác là bạn của má nói vui là: "Trông hai má con cứ như hai chị em..". Như thế là má chưa già. Như thế là em đã lớn.

Sáng hôm nay, em nhìn má tất tưởi lo việc nhà, lo cả bữa ăn sáng cho em ăn rồi đi học. Má hình như có gầy yếu, có già hơn dạo em còn bé. Sao điều ấy em không hiểu nhỉ?

Nắng trưa gay gắt.

Má đang đạp xe trên con đường không bóng cây. Thế mà sao má cứ lo con dắt xe ra cho má bị nắng. Có đứa con nào lại không hiểu được sự chịu đựng đến vô cùng của người mẹ như thế vì cuộc sống, vì gia đình và vì những đứa con?

Thuỷ quay vào nhà. Em định chạy sang nhà Vi chơi một lúc. Em chợt nhìn và thấy vô khối công việc mà má chưa kịp làm..

Thuỷ không đi nữa.

Nắng trưa sao bồi hồi..

(Phong Thu – Những truyện ngắn hay viết cho thiếu nhi, NXB Giáo dục, 2005)



Câu hỏi:

Ghi vào vở chữ cái đứng trước phương án trả lời đúng cho mỗi câu hỏi (từ câu 1 đến câu 9) :

1. Văn bản "Nắng trưa bồi hồi" thuộc thể loại truyện gì?

A. Truyện đồng thoại

B. Truyện ngắn

C. Truyện truyền thuyết

D. Truyện cổ tích

Trả lời:

B. Truyện ngắn

(Là tác phẩm văn xuôi cỡ nhỏ, có dung lượng ngắn, ít nhân vật, ít sự việc phức tạp, lời văn trong truyện rất cô đọng).

2. Văn bản Nắng trưa bồi hồi viết về đề tài gì?

A. Thiên nhiên

B. Thời tiết

C. Gia đình

D. Bạn bè

Trả lời:

C. Gia đình

(Gia đình của Thủy)

3. Văn bản Nắng trưa bồi hồi giống ba truyện đã học (Bức tranh của em gái tôi, Điều không tính trước và Chích bông ơi) là đều tập trung ca ngợi điều gì?

A. Tài năng

B. Lòng nhân hậu

C. Tình bạn

D. Bảo vệ môi trường

Trả lời:

B. Lòng nhân hậu

(Bức tranh của em gái tôi: Ca ngợi lòng nhân hậu của Thủy dành cho anh trai

Điều không tính trước: Lòng nhân hậu của Nghi để giữ gìn tình bạn đẹp.

Chích bông ơi! : Ca ngợi lòng nhân hậu của Khìn và pa với động vật).

4. Trong văn bản, câu nào sau đây là lời nhân vật?

A. Em định chạy sang nhà Vi chơi một lúc.

B. Thuỷ quay vào nhà.

C. Thế con phải làm gì ạ?

D. Ánh mắt của ba cười cười.

Trả lời:

C. Thế con phải làm gì ạ?

(Câu hỏi của Thủy với mẹ)

5. Trong văn bản, câu nào sau đây là lời người kể chuyện?

A. Con.. thì con vẫn là con của má ạ!

B. Má con vất vả quá.

C. Má để con dắt xe ra..

D. Thuỷ tấm tức, chảy nước mắt.

Trả lời:

D. Thuỷ tấm tức, chảy nước mắt.

(Người kể chuyện kể lại sự việc Thủy ấm ức, khóc khi bị má trách)

6. Ôi, ba! Thuỷ không ngờ. Ba thật là.. tình cảm. Ba đã nói "hộ" cho má những điều mà má chưa nói với em.. Thì ra.. Em không còn bé nữa [..] Như thế là má chưa già. Như thế là em đã lớn.

Các câu văn trên chủ yếu khắc họa nhân vật Thuỷ ở phương diện nào?

A. Hình dáng

B. Tâm trạng

C. Hành động

D. Ngôn ngữ

Trả lời:

B. Tâm trạng

(Tâm trạng bất ngờ, hãnh diễn, ngưỡng mộ và biết ơn của Thủy với ba)

7. Trong văn bản Nắng trưa bồi hồi, người kể chuyện là ai?

A. Người kể xưng "tôi" và là nhân vật trong truyện

B. Người kể xưng "chúng tôi" và là nhân vật trong truyện

C. Người kể mang tên một nhân vật trong truyện

D. Người kế không tham gia vào câu chuyện

Trả lời:

D. Người kế không tham gia vào câu chuyện

(Vì văn bản kể theo ngôi thứ 3 nên người kể đứng ngoài truyện để kể và không có mặt trọng truyện, không tham gia vào câu chuyện).

8. Câu nào sau đây có trạng ngữ?

A. Chiều hôm qua, nhà có khách.

B. Nắng đổ chang chang.

C. Thuỷ không đi nữa.

D. Nắng trưa bồi hồi.

Trả lời:

A. Chiều hôm qua, nhà có khách.

(Trạng ngữ: Chiều hôm qua, vị trí: Đứng đầu câu)

9. Phương án nào nêu đúng nhiệm vụ của trạng ngữ đã xác định được ở câu hỏi 8?

A. Chỉ thời gian

B. Chỉ mục đích

C. Chỉ địa điểm

D. Chỉ phương tiện

Trả lời:

A. Chỉ thời gian

(Trạng ngữ: Chiều hôm qua, -> trạng ngữ chỉ thời gian)

10. Viết đoạn văn (khoảng 4 - 6 dòng) tóm tắt nội dung truyện Nắng trưa bồi hồi.

Trả lời:

Nội dung HOT bị ẩn:

Bạn cần đăng nhập & nhấn Thích để xem

** Bài tiếp: Soạn Bài: Điều Gì Giúp Bóng Đá Việt Nam Chiến Thắng - Ngữ Văn 6, Sách Cánh Diều