Soạn bài Trợ từ, Thán từ - Ngữ Văn 8 - Có bài tập vận dụng tích hợp Văn bản

I. Trợ từ

1. Soạn bài

Câu 1. SGK/ 69

Nghĩa của các câu dưới đây có gì khác nhau? Vì sao có sự khác nhau đó?

– Nó ăn hai hát cơm.

– Nó ăn những hai hát cơm.

– Nó ăn có hai hát cơm.

Trả lời:

*Nghĩa của các câu trên khác nhau ở sắc thái biểu lộ cảm xúc:

- Nó ăn hai bát cơm: Giới thiệu, thông báo sự việc nhân vật "nó" ăn hai bát cơm.

- Nó ăn những hai bát cơm: Ngoài thông báo còn có ý đánh giá, nhấn mạnh sự việc nhân vật "nó" ăn hai bát cơm là ăn nhiều hơn mức bình thường.

- Nó ăn có hai bát cơm: Nhấn mạnh, đánh giá sự việc nhân vật 'nó "ăn hai bát cơm là ăn ít, hơn mức bình thường (bình thường lẽ ra phải ba đến bốn bát).

* Lý do có sự khác nhau đó là do việc sử dụng từ" những "," có "làm thay đổi sắc thái của câu.

Câu 2. SGK/ 69

Các từ những và có trong các câu ở câu hỏi 1 đi kèm từ ngữ nào trong câu và biểu thị thái dộ gì của người nói đối với sự việc?

Trả lời:

- Các từ" những "," có "trong câu 2, 3 đi kèm với các số từ, danh từ (hai, bát).

- Hai từ" những "," có "biểu thị thái độ đánh giá, nhận định, nêu ý kiến của người nói (khen, chê) đồng thời cũng đã lại nhấn mạnh biểu thị sự vật, sự việc được nói đến trong câu.

2. Kiến thức trọng tâm cần nhớ:

- Trợ từ là những từ dùng để nhấn mạnh, hoặc biểu thị, thái độ đánh giá sự vật, sự việc được nói đến ở từ ngữ đó.

- Ví dụ: Những, có, chính, đích, ngay, này..

3. Bài tập vận dụng, nâng cao tích hợp văn bản

Chỉ ra các trợ từ được dùng trong các câu sau:

A) Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: Hôm nay tôi đi học. (Thanh Tịnh)

B) Mấy cậu đi trước ôm sách vở nhiều lại kèm cả bút thước nữa. (Tôi đi học)

C) Đột nhiên lão bảo tôi:

- Này! Thằng cháu nhà tôi, đến một năm nay, chẳng có giấy má gì đấy, ông giáo ạ! (Nam Cao)

D) Người nhà lí trưởng hình như không dám hành hạ một người ốm nặng, sợ hoặc xảy ra sự gì, hắn cứ lóng ngóng ngơ ngác, muốn nói mà không dám nói. (Tức nước vỡ bờ)

E) Tôi quên cả mẹ tôi đứng sau tôi. Nghe gọi đến tên, tôi tự nhiên giật mình lúng túng. (Tôi đi học)

G) Có lẽ tôi bán con chó đấy, ông giáo ạ! (Nam Cao)

H) Tôi chỉ ốm có một trận đấy thôi. Một trận đúng hai tháng mười tám ngày, ông giáo ạ! (Lão Hạc)

I) Đối với những người ở quanh ta, nếu ta không cố tìm mà hiểu họ thì ta chỉ thấy họ gàn dở, ngu ngốc.. Toàn những cớ cho ta tàn nhẫn (Lão Hạc)

Trả lời:

Các trợ từ được dùng là:

A) Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: Hôm nay tôi đi học. (Thanh Tịnh)

Nội dung HOT bị ẩn:

Bạn cần đăng nhập & nhấn Thích để xem

II. Thán từ

1. Soạn bài

Câu 1. SGK / 69

Các từ này, a và vâng trong những đoạn trích sau đây biểu thị điều gì?

A) Này ! Ông giáo ạ! Cái giống nó cũng khôn! Nó cứ làm in như nó trách tôi; nó kêu ư ử, nhìn tôi, như muốn bảo tôi rằng:" A ! Lão già tệ lắm! Tôi ăn ở với lão như thế mà lão xử với tôi như thế này à? "

(Nam Cao, Lão Hạc)

B) – Này, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn. Chứ cứ nằm đấy, chốc nữa họ vào thúc sưu (3), không có, họ lại đánh trói thì khổ. Người ốm rề rề như thế, nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn.

– Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ. Nhưng để cháo nguội, cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã.

(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)

Trả lời:

Các từ a và vâng trong những đoạn trích a, b trong SGK đã biểu thị những điều là:

A. - Từ" này "dùng để gọi một người nào đó.

- Từ"... "

Dùng để bộc lộ thái độ tức giận.

=>Hai từ này thường dùng trong lời thoại, thốt ra để gây sự chú ý của người đối thoại, hoặc biểu thị thái độ, cảm xúc (vui mừng, tức giậm, bất ngờ). Từ"... "

Trong trường hợp này để biểu thị thái độ tức giận khi nhận ra điều gì đó không tốt với mình.

B. - Từ" này "dùng để gọi một người nào đó.

- Từ" vâng "dùng để trả lời sự đồng ý hoặc biểu hiện sự lễ phép với người lớn hơn.

=>Hai từ này, vâng thường dùng trong lời thoại, thốt ra để gây sự chú ý của người đối thoại, hoặc biểu thị thái độ lịch sự, lễ phép, tôn trọng người giao tiếp.

Câu 2 (Trang 69)

Nhận xét về cách dùng các từ này, a và vâng bằng cách lựa chọn những câu trả lời đúng:

A) Các từ ấy có thể làm thành một câu độc lập.

B) Các từ ấy không thể làm thành một câu độc lập.

C) Các từ ấy không thể làm một bộ phận của câu.

D) Các từ ấy có thể cùng những từ khác làm thành một câu và thường đứng đầu câu.

Trả lời:

- Các câu nói đúng là

A) Các từ ấy có thể làm thành một câu độc lập

D) Các từ ấy có thể cùng những từ khác làm thành một câu và thường đứng đầu câu.

- Các câu còn lại nhận định sai

- Như vậy: Thán từ « này » có khả năng tạo thành câu độc lập (như câu nói trong đoạn văn trên). Thán từ này cũng làm thành phần phân biệt của câu như « này, vâng » trong đoạn văn của Ngô Tất Tố. Từ « vâng » thường dùng trong giao tiếp, dùng để đáp lại lời người khác một cách lễ phép, trân trọng và có ý đang nghe họ nói.

2. Kiến thức trọng tâm cần nhớ:

- Thán từ là những từ dùng để bộc lộ tình cảm, cảm xúc của người nói hoặc dùng để gọi đáp.

- Thán từ thường được đứng ở đầu câu, có khi được tách riêng thành một câu đặc biệt.

- Thán từ gồm hai loại chính:

+Thán từ bộc lộ tình cảm, cảm xúc: Chao ôi, ôi, a, ái, ối, than ôi, trời ôi..

+ Thán từ gọi đáp: Này, dạ, vâng, ừ..

3. Bài tập ôn tập, mở rộng kiến thức

Đặt bảy câu với bảy thán từ khác nhau.

Trả lời:

Nội dung HOT bị ẩn:

Bạn cần đăng nhập & nhấn Thích để xem

III. Luyện tập

Câu 1. (Trang 70)

Trong các câu dưới đây, từ nào (trong các từ in đậm) là trợ từ, từ nào không phải là trợ từ?

A) Chính thầy hiệu trưởng đã tặng tôi quyển sách này.

B) Chị Dậu là nhân vật chính của tác phẩm" Tắt đèn ".

C) Ngay tôi cũng không biết đến việc này.

D) Anh phải nói ngay điều này cho cô giáo biết.

E) Cha tôi là công nhân.

G) Cô ấy đẹp ơi là đẹp.

H) Tôi nhơ mãi những kỉ niệm thời niên thiếu.

I) Tôi nhắc anh những ba bốn lần mà anh vẫn quên.

Trả lời:

*Trong các câu ở SGK, trợ từ là các từ in đậm trong các câu:

A. Chính thầy hiệu trưởng đã tặng tôi quyển sách này.

C. Ngay tôi cũng không biết đến việc này.

C. Cô ấy đẹp ơi là đẹp.

D. Tôi nhắc anh những ba bốn lần mà anh vẫn quên.

* Các câu còn lại có từ im đậm không phải là trợ từ:

A. Chị Dậu là nhân vật chính của tác phẩm" Tắt đèn "

- > là tính từ

D. Anh phải nói ngay điều này cho cô giáo biết.

- > là phó từ

C. Cha tôi là công nhân.

- >" là "là động từ tình thái (kiến thức lớp 6)

H. Tôi nhớ mãi những kỉ niệm thời niên thiếu.

- > là lượng từ

Câu 2. SGk/ 70

Giải thích nghĩa của các từ in đậm trong các câu ở SGK:

A) Nhưng đời nào tình thương yêu và lòng kính mến mẹ tôi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến.. mặc dầu non một năm ròng mẹ tôi không gửi cho tôi lấy một lá thư, nhắn người thăm tôi lấy một lời và gửi cho tôi lấy một đồng quà.

(Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)

B) Hai đứa mê nhau lắm. Bố mẹ đứa con gái biết vậy, nên cũng bằng lòng gả. Nhưng họ thách nặng quá; nguyên tiền mặt phải một trăm đồng bạc, lại còn cau, còn rượu.. cả cưới nữa thì mất đến cứng hai trăm bạc.

(Nam Cao, Lão Hạc

C) Tính ra cậu Vàng cậu ấy ăn khỏe hơn cả tôi, ông giáo ạ!

(Nam Cao, Lão Hạc)

D) Rồi cứ mỗi năm rằm tháng tám

Tựa nhau trông xuống thế gian cười.

(Tản Đà, Muốn làm thằng Cuội)

Trả lời:

Giải thích nghĩa của các từ in đậm:

A. Trợ từ" lấy "sử dụng có tác dụng nhấn mạnh vào sự ít ỏi ở mức tối thiểu, chỉ những việc đã lâu không làm, không có, không được nhận (đã rất lâu không nhận được bất cứ một lá thư, lời hỏi thăm, sự quan tâm của mẹ mình).

B.

- Từ" nguyên "biểu thị sự toàn vẹn, hoàn thiện và chỉ trong phạm vi là duy nhất một thứ.

- Từ" đến "biểu thị mức độ nhiều, nhiều, lớn; làm người khác phải bất ngờ, ngạc nhiên

C. Từ" cả "biểu thị sự nhấn mạnh về mức độ quá cao, quá nhiều, quá lớn.

D. Từ" cứ "biểu thị sự khẳng định, nhấn mạnh với thái độ nhất quyết, không thay đổi.

Câu 3. SGK/71

Chỉ ra thán từ trong các câu (trích từ tác phẩm Lão Hạc của Nam Cao).

A) Đột nhiên lão bảo tôi:

– Này! Thằng cháu nhà tôi, đến một năm nay, chẳng có giấy má (8) gì đấy, ông giáo ạ!

À! Thì ra lão đang nghĩ đến thằng con lão.

B) – Con chó là của cháu nó mua đấy chứ!.. Nó mua về nuôi, định để đến lúc cưới vợ thì giết thịt..

Ấy! Sự đời lại cứ thường như vậy đấy. Người ta định rồi chẳng bao giờ người ta làm được.

C) – Vâng! Ông giáo dạy phải! Đối với chúng mình thì thế là sung sướng.

D) Chao ôi! Đối với những người ở quanh ta, nếu ta không cố tìm mà hiểu họ, thì ta chỉ thấy họ gàn dở, ngu ngốc, bần tiện, xấu xa, bỉ ổi.. toàn những cớ để cho ta tàn nhẫn[..] .

E) Hỡi ơi lão Hạc! Thì ra đến lúc cùng lão cũng có thể làm liều như ai hết..

Trả lời: Thán từ trong các câu là:

A. Thán từ: Này, à

Đột nhiên lão bảo tôi:

– Này ! Thằng cháu nhà tôi, đến một năm nay, chẳng có giấy má (8) gì đấy, ông giáo ạ!

À ! Thì ra lão đang nghĩ đến thằng con lão.

(Lưu ý: Từ ạ không phải thán từ nhé. Nó là tình thái từ bộc lộ sắc thái tình cảm)

B. Thán từ: Chứ, ấy,

– Con chó là của cháu nó mua đấy chứ !.. Nó mua về nuôi, định để đến lúc cưới vợ thì giết thịt..

C. Các thán từ: Vâng

C) – Vâng ! Ông giáo dạy phải! Đối với chúng mình thì thế là sung sướng.

D. Các thán từ: Chao ôi,

D) Chao ôi ! Đối với những người ở quanh ta, nếu ta không cố tìm mà hiểu họ, thì ta chỉ thấy họ gàn dở, ngu ngốc, bần tiện, xấu xa, bỉ ổi.. toàn những cớ để cho ta tàn nhẫn[..] .

E. Các thán từ: Hỡi ơi

E) Hỡi ơi lão Hạc! Thì ra đến lúc cùng lão cũng có thể làm liều như ai hết..

Câu 4. SGk/ 72

Các thán từ in đậm trong những câu ở SGK bộc lộ cảm xúc gì?

A) Chuột Cống chùi bộ râu và gọi đám bộ hạ:" Kìa chúng bay đâu, xem thằng Nồi Đồng hôm nay có gì chén được không?

Lũ chuột bò lên chạn, leo lên bác Nồi Đồng. Năm sáu thằng xúm lại hục mõm vào, cố mãi mới lật được cái vung nồi ra. "Ha ha ! Cơm nguội! Lại có một bát cá kho! Cá rô kho khế: Vừa dừ vừa thơm. Chít chít, anh em ơi, lại đánh chén đi thôi!"

Bác Nồi Đồng run như cầy sấy: "Bùng boong. Ái ái ? Lạy các cậu, các ông, ăn thì ăn, nội dung đừng đánh đổ tôi xuống đất. Cái chạn cao thế này, tôi ngã xuống không vỡ cũng bẹp, chết mất!"

(Nguyễn Đình Thi, Cái tết của Mèo Con)

B) Than ôi ! Thời oanh liệt nay còn đâu?

(Thế Lữ, Nhớ Rừng)

Trả lời:

Các thán từ in đậm trong những câu ở SGK bộc lộ cảm xúc là:

A. Từ "Ha ha" bộc lộ cảm xúc sung sướng, sảng khoái, thích thú, khoái chí khi lũ chuột tìm được đồ ăn.

- Từ "ái ái" bộc lộ sự đau đớn, sợ hãi đột ngột, bất ngờ.

B. Từ "than ôi" bộc lộ sự nuối tiếc, đau đớn và buồn bã trong vô vọng, bất lực.

Câu 6. SGK/72

Hãy giải thích ý nghĩa câu tục ngữ Gọi dạ bảo vâng.

Trả lời:

Ý nghĩa của câu tục ngữ Gọi dạ bảo vâng là:

- Gọi dạ, bảo vâng: Là hai cụm từ chỉ bốn hành động của con người khi có ai đó gọi thì thưa dạ; hỏi han, chỉ bảo, nhắc nhở thì thưa vâng.

- Câu tục ngữ trên chỉ người biết cư xử rất lễ phép, lịch sự, nhã nhặn, khiêm tốn, có thái độ cung kính đối với người bề trên.

- Câu tục ngữ này khuyên chúng ta phải biết lễ phép, lễ độ, khiêm nhường, cung kính, kính trọng với những người lớn tuổi.

* * * Bài tiếp theo: Soạn bài Đánh nhau với cối xay gió - Ngữ văn 8 - Có Đề kiểm tra Đọc hiểu

Chúc các em học tốt. Pikachu!