Soạn bài Thực hành Tiếng Việt trang 36 – Sách cánh diều, Ngữ văn 6

Kiến thức Ngữ Văn

*Từ láy

- Khái niệm: Từ láy là dạng đặt biệt của từ phức, được cấu tạo từ 2 tiếng trở lên, trong các tiếng có sự láy lại phần nguyên âm hoặc phụ âm hoặc láy cả phần nguyên âm và phụ âm.

- Đặc điểm: Trong mỗi từ láy, có thể chỉ 1 tiếng có nghĩa hoặc có thể không tiếng nào có nghĩa khi đứng riêng một mình.

- Tác dụng:

+Gợi tả hình ảnh, âm thanh sinh động;

+ Mang giá trị biểu cảm cao, gây ấn tượng cho người đọc

+Từ láy thường đươc sử dụng nhiều trong thơ ca, tác phẩm văn học để mô tả, nhấn mạnh vẻ đẹp phong cảnh con người hoặc diễn đạt cảm xúc, tâm trạng, âm thanh và nhiều hoạt động khác.

- Phân loại:

Về cơ bản từ láy đươc chia thành 2 loại gồm từ láy toàn bộ và từ láy bộ phận.

+Từ láy toàn bộ: Là loại từ đươc láy giống nhau cả phần âm, vần, dấu câu ví dụ như xanh xanh, ào ào. Đôi khi để nhấn mạnh một âm thanh hay hành động mà dấu câu có thể khác nhau như thăm thẳm, lanh lảnh..

+Từ láy bộ phận: Là loại từ được láy giống phần âm hoặc phần vần, dấu câu có thể giống hoặc khác tùy vào cách người dùng muốn. Ví dụ như ngơ ngẫn, lác đác, dào dạt.. Từ láy bộ phận thường được sử dụng nhiều hơn từ láy toàn bộ vì dễ phối vần và âm.

* Biện pháp tu từ hoán dụ:

- Khái niệm: Hoán dụ là cách gọi tên sự vật, hiện tượng khái niệm này bằng tên của một sự vật, hiện tượng, khái niệm khác có nét tương cận với nó nhằm làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.

- Phân loại:

Hoán dụ gồm có 4 kiểu thường gặp:

+Lấy một bộ phận để gọi toàn thể;

+Lấy một vật chứa đựng để gọi một vật bị chứa đựng;

+Lấy dấu hiệu của sự vật để gọi sự vật;

+Lấy cái cụ thể để gọi cái trừu tượng.

* Thành ngữ

- Khái niệm: Thành ngữ là loại cụm từ có cấu tạo cố định, biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh. Nghĩa của thành ngữ có thể bắt nguồn trực tiếp từ nghĩa đen của các từ tạo nên nó nhưng thường thông qua một số phép chuyển nghĩa như ẩn dụ, so sánh..

- Đặc điểm:

+Thành ngữ thường có nghĩa nói về các khái niệm, nhận xét mang nghĩa tổng quát.

- Các loại thành ngữ thông dụng:

+Thành ngữ so sánh:

>>> Top 30 thành ngữ so sánh: Tìm Các Thành Ngữ Có Sử Dụng So Sánh Mà Em Biết - Hãy Giải Nghĩa Các Thành Ngữ Đó

+ Thành ngữ có từ trái nghĩa:

>>> ToP 28 thành ngữ có từ trái nghĩa: Lập Danh Sách Các Thành Ngữ Có Cặp Từ Trái Nghĩa Mà Em Biết – Giải Nghĩa Các Thành Ngữ

Hướng dẫn soạn bài Thực hành tiếng việt trang 36 - Ngữ văn 6 Sách Cánh Diều

Câu 1.36 Tìm các từ được viết hoa trong hai bài thơ Đêm nay Bác không ngủ của Minh Huệ và Lượm của Tố Hữu. Xếp các từ được viết hoa vào hai nhóm:

A) Việt hoa tên riêng.

B) Viết hoa tu từ (viết hoa để thế hiện sự kính trọng).

Trả lời:

A) Viết hoa tên riêng:

–Bài Đêm nay Bác không ngủ: Hồ Chí Minh

- Bài Lượm: Huế, Hà Nội, Hàng Bè, Mang Cá

B) Viết hoa tu từ (viết hoa để thế hiện sự kính trọng) :

–Bài Đêm nay Bác không ngủ: Bác,

- Bài Lượm: Cha, Lượm

2. Tìm các từ láy trong bài thơ Đêm nay Bác không ngủ. Phân tích tác dụng miêu tả hoặc biểu cảm của một từ láy trong số đó.

Trả lời:

- Những từ láy có trong bài thơ Đêm nay Bác không ngủ: Trầm ngâm, lâm thâm, xơ xác, nhẹ nhàng, mơ màng, lồng lộng, thổn thức, thầm thì, ngủ ngon, bồn chồn, bề bộn, hốt hoảng, đinh ninh, phăng phắc, vội vàng, nằng nặc, lâm thâm, mau mau, mênh mông.

- >Tác dụng:

+Gợi tả hình ảnh, âm thanh sinh động;

+ Mang giá trị biểu cảm cao, gây ấn tượng cho người đọc

+ Gợi dáng vẻ Bác ngồi lặng im, trầm ngâm, suy tư, lo lắng cho chiến sĩ, dân công; lo nghĩ cho sự nghiệp cách mạng (thể hiện qua các từ láy: Trầm ngâm, xơ xác, đinh ninh)

+ Làm nổi bật hình tượng Bác Hồ gần gũi, ấm áp, vĩ đại, cao đẹp (thể hiện qua các từ láy: Nhẹ nhàng, lồng lộng, mau mau)

+Thể hiện tình cảm yêu thương, ngưỡng mộ, biết ơn của anh đội viên với Bác (thể hiện qua các từ láy mơ màng, thổn thức, thầm thì, bồn chồn, hốt hoảng, nằng nặc, mênh mông)

Câu 3. Các từ láy trong khổ thơ sau giúp em hình dung chú bé Lượm như thế nào?

Chú bé loắt choát

Cái xắc xinh xinh

Cái chân thoăn thoắt

Cái đầu nghênh nghênh

(Tố Hữu)

Trả lời:

- Các từ láy: Loắt choắt, xinh xinh, thoăn thoắt, nghênh nghênh

- Tác dụng:

+Gợi tả hình ảnh, âm thanh sinh động

+ Mang giá trị biểu cảm cao, gây ấn tượng cho người đọc

+ Thể hiện dáng vẻ chú bé giao liên Lượm có dáng người nhỏ nhắn nhưng đáng yêu, nhanh nhẹn, hoạt bát (thể hiện qua các từ láy: Loắt choắt, xinh xinh, thoăn thoắt)

+Làm nổi bật phẩm chất đẹp của Lượm: Thái độ yêu thích làm cách mạng, dũng cảm, gam dạ, không sợ hiểm nguy (thể hiện qua từ láy nghênh nghênh)

Câu 4. Trong những câu thơ dưới đây, các từ ngữ in đậm chỉ ai, chỉ cái gì, việc gì? Giữa sự vật, sự việc mà các từ ngữ ấy biểu thị với sự vật, sự việc mà các từ ngữ ấy hàm ý có mỗi liên hệ như thế nào? Cách diễn đạt này có tác dụng gì?

a.

Bàn tay mẹ chắn mưa sa

Bàn tay mẹ chặn bão qua mùa màng

Bàn tay mẹ thức một đời

À ơi này cái Mặt Trời bé con

(Bình Nguyên)

b.

Ngày Huế đổ máu

Chú Hà Nội về

Tình cờ chú, cháu

Gặp nhau Hàng Bè

(Tố Hữu)

c.

Vì lợi ích mười năm phải trồng cây

Vì lợi ích trăm năm phải trồng người

Trả lời:

Các từ ngữ in đậm: Bàn tay mẹ, đổ máu, mười năm, trăm năm

A. Bàn tay mẹ: Chỉ người mẹ

- Giữa sự vật, sự việc mà các từ ngữ ấy biểu thị với sự vật, sự việc mà các từ ngữ ấy hàm ý có mối liên hệ:

+ bàn tay mẹ là từ chỉ bộ phận của cơ thế người mẹ, tượng trưng cho sức lao động

+ đây là cách lấy bộ phận để nói thay cả tổng thể

(các em xem các kiểu hoán dụ, đặc điểm của hoán dụ ở đầu bài viết)

- > tác giả sử dụng phép tu từ hoán dụ qua từ "bàn tay mẹ"

B. Đổ máu: Chỉ ngày ở Huế xảy ra chiến sự

- Giữa sự vật, sự việc mà các từ ngữ ấy biểu thị với sự vật, sự việc mà các từ ngữ ấy hàm ý có mối liên hệ:

+ đổ máu là từ chỉ thương tích, mất mát, hi sinh. Ở đây ngày được nhắc đến là sự kiện khởi nghĩa tháng 8/1945 ở thành phố Huế

+ đây là cách lấy dấu hiệu của sự vật để gọi sự vật

- > tác giả sử dụng phép tu từ hoán dụ qua từ "đổ máu"

C. Mười năm: Chỉ thời gian trước mắt

Trăm năm: Chỉ thời gian lâu dài

- Giữa sự vật, sự việc mà các từ ngữ ấy biểu thị với sự vật, sự việc mà các từ ngữ ấy hàm ý có mối liên hệ là:

+ mười năm, trăm năm: Chỉ thời gian cụ thể. Trong đó mười năm là chỉ thời gian ngắn, xảy ra trước; trăm năm là thời gian dài, xảy ra trong tương lai

+ đây là cách lấy cái cụ thể để gọi cái trừu tượng.

- > tác giả sử dụng phép tu từ hoán dụ qua từ "mười năm", "trăm năm"

=> Tác dụng:

+ là biện pháp tu từ, diễn đạt như thế nhằm làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt

+ gây ấn tượng cho người đọc

+ tăng giá trị tu từ cho lời thơ

Câu 5. Ghép thành ngữ ở cột bên trái với nghĩa tương ứng ở cột bên phải:

Thành ngữ

Nghĩa

A. Buôn thúng bán mẹt

A. Giúp nhau lúc khó khăn, thiếu thốn

B. Châm lấm tay bùn

B. Làm lụng vất vat dãi dầu sương nắng

C. Gạo chợ nước sông

C. Buôn bán vặt ở đầu đường, góc chợ

D. Một nắng hai sương

D. Cuộc sống bấp bênh, phụ thuộc

E. Nhường cơm sẻ áo

E. Sự lam lũ, cực nhọc của việc đồng áng

Trả lời:

1. C Buôn thúng bán mẹt - Buôn bán vặt ở đầu đường, góc chợ

2. E Châm lấm tay bùn - Làm lụng vất vat dãi dầu sương nắng

3. D Gạo chợ nước sông - cuộc sống bấp bênh, phụ thuộc

4. B Một nắng hai sương - Làm lụng vất vả, dãi dầu sương nắng

5. A Nhường cơm sẻ áo - giúp nhau lúc khó khăn, thiếu thốn

Câu 6. Viết một đoạn văn (khoảng 5-7 dòng) trong đó sử dụng ít nhất một thành ngữ trong bài tập 5

Định hướng:

- Hình thức: Đoạn văn (có mở - thân – kết đoạn)

- Độ dài: Khoảng 5-7 câu

Chủ

- Chủ đề: Tự chọn, có thành ngữ

Trả lời:

"Đêm nay Bác không ngủ" của Minh Huệ là bài thơ thể hiện chân thực, xúc động về hình tượng Bác Hồ, một vị lãnh tụ dành trọn đời lo cho nước cho dân và

Nội dung HOT bị ẩn:

Bạn cần đăng nhập & nhấn Thích để xem

* * * Bài tiếp: Soạn Bài Thực Hành Đọc Hiểu: Gấu Con Chân Vòng Kiềng - Ngữ Văn 6, Sách Cánh Diều