Sóng Với chủ đề về tình yêu như bài thơ Sóng chắc chắn sẽ cho bạn nhiều cảm xúc và ý tưởng để cảm nhận ngôn từ của Xuân Quỳnh một cách tinh tế và sâu sắc nhất. I. Tìm hiểu chung khi soạn bài Sóng 1. Tác giả - Xuân Quỳnh (1942-1988) là nhà thơ nữ tài năng hiếm hoi tại Việt Nam. Nhà thơ Xuân Quỳnh - Bà sinh ra tại Hà Nội trong một gia đình công chức. - Bà được trao tặng nhiều giải thưởng cao quý về văn học và nghệ thuật. - Những tác phẩm nổi tiếng của Xuân Quỳnh: Sóng, Tiếng gà trưa, Thuyền và biển.. 2. Tác phẩm - Bài thơ được sáng tác năm 1967 được in trong tập thơ Hoa dọc chiến hào. - Sóng được sáng tác trong một lần tác giả đi thực tế tại vùng biển Diêm Điền. - Bố cục bài thơ được chia thành 3 phần: + 2 khổ thơ đầu: Sự liên kết giữa sóng và tình yêu + 4 khổ thơ tiếp: Tình yêu và nỗi nhớ da diết của người con gái trong tình yêu + Phần còn lại: Khát vọng tình yêu II. Tìm hiểu chi tiết nội dung soạn bài Sóng Câu 1: - Âm điệu, nhịp điệu bài thơ được thể hiện nhờ các yếu tố sau: + Câu thơ năm chữ xúc tích, ngắn gọn. + Nhịp thơ có khi xao xuyến, nhịp nhàng và có khi dồn dập, rộn ràng. Nhịp điệu bài thơ mô phỏng nhịp điệu của sóng biển. + Vần thơ: Các khổ thơ liên kết với nhau bằng cách nối vần. Câu 2: Hình tượng sóng được nhắc đến xuyên suốt bài thơ và mang cả ý nghĩa thực cũng như nghĩa biểu tượng. - Sóng mang ý nghĩa thực: Con sóng ngoài biển khơi có nhiều cung bậc cảm xúc khác nhau, khi "dữ dội"... " Dịu êm", khi "ồn ào"... " Lặng lẽ". Hình tượng sóng được miêu tả chân thực nhưng cũng hết sức sinh động với nhiều trạng thái trái lập, mâu thuẫn với nhau trong cùng một thực thể, một tâm hồn sóng. Hình ảnh sóng nối tiếp từng đợt xô bờ - Sóng mang ý nghĩa biểu tượng: Sóng còn là hình ảnh ẩn dụ để Xuân Quỳnh thể hiện ý thơ cho nhân vật trữ tình "em". Tác giả mượn trạng thái đa dạng của sóng để biểu đạt một tình yêu đầy sôi nổi, chân thành với muôn vàn cung bậc cảm xúc khác nhau. Sông không hiểu nổi mình Sóng tìm ra tận bể Tác giả cũng thông qua hình tượng sóng thể hiện khát vọng tình yêu dạt dào, mạnh mẽ; muốn chính phục đến mọi giới hạn của tình yêu. Câu 3: - Kết cấu bài thơ: Theo kiểu kết cấu song hành, sánh đôi một cách liền mạch trong suy nghĩ và cảm xúc. - "Sóng" và "nhân vật trữ tình em" tuy hai mà một với những tương đồng, gắn kết với nhau thể hiện được nỗi lòng tác giả muốn truyền tải, ẩn dụ ý thơ về tâm trạng người con gái khi yêu. - Sự tương đồng trong cảm nhận người phụ nữ trong tình yêu và sóng: + Sóng nhớ bờ - em nhớ anh: Nỗi nhớ da diết cả đêm lẫn ngày, cả lúc tỉnh táo nhận thức đến khi chìm vào trong mơ thì nỗi nhớ vẫn len lỏi và tồn tại khôn nguôi. + Dữ dội - dịu êm - ồn ào - lặng lẽ: Có đầy đủ hết thảy những cung bậc cảm xúc hỉ nộ ái ố trong tình yêu có thể bắt gặp ở bất cứ cô gái đang yêu nào. Có lúc giận hờn, ghen tuông, lúc vui vẻ, hạnh phúc, lúc trầm ngâm, yên lặng. + Nguồn gốc của sóng vẫn là câu hỏi bỏ ngỏ, ta chỉ nhìn thấy ngọn sóng mà chẳng biết chúng xuất phát nguồn cội từ đâu. Và tình yêu của nhân vật trữ tình "em" cũng thế, chỉ biết yêu là yêu thôi. + Con sóng cũng muốn vươn mình ra biển lớn để khám phá thế giới bao la của biển khơi thì người con gái khi yêu cũng muốn mình sẽ chinh phục tình yêu trên cuộc hành trình không giới hạn, vươn mình ra khỏi những tục lệ gò bó, khỏi những rào cản xưa cũ, không chấp nhận sự tù túng, chật hẹp. + Sóng luôn vận động không ngừng như tình yêu luôn biến chuyển, luôn trường tồn, hướng đến sự thủy chung, vững bền, dài lâu. Sóng vận động không ngừng + Sóng còn là hiện thân của một hiện tượng tự nhiên vĩnh cửu giống như khát vọng tình yêu muôn đời mãnh liệt, người phụ nữ không thể sống thiếu tình yêu, luôn muốn dành cả cuộc đời của mình để tìm và sống với tình yêu đích thực. => Hình tượng "sóng" và "em" sánh vai cùng nhau xuyên suốt bài thơ, song kiếm hợp bích hỗ tương cho nhau tạo nên những ý thơ trọn vẹn nhất và cho ta nhận ra trong tình yêu thì cảm xúc nhiều màu sắc vô cùng. Câu 4: Bài thơ là những lời thổ lộ chân thành của một tâm hồn người phụ nữ đang yêu: - Một tâm hồn khao khát yêu thương mãnh liệt, sôi nổi, rộn ràng, nhiều cung bậc cảm xúc trong tình yêu và muốn chinh phục mọi giới hạn đặt ra để có tình yêu đích thực. - Luôn trân trọng và thủy chung với tình yêu của mình. - Rất chủ động, táo bạo và quyết liệt trong tình yêu nhưng cũng vô cùng nữ tính, dịu dàng. III. Tổng kết phần soạn bài Sóng 1. Ý nghĩa bài thơ Sóng ẩn dụ cho nhân vật trữ tình "em" với những cung bậc cảm xúc của người phụ nữ trong tình yêu, luôn khao khát yêu thương và vươn tìm tình yêu đích thực, trọn vẹn. 2. Giá trị nghệ thuật - Biện pháp nghệ thuật nhân hóa, ẩn dụ, đối lập. - Âm hưởng, giọng điệu biến hóa linh hoạt phù hợp với cung bậc cảm xúc của từng đoạn thơ, Sóng là bài thơ tình tiêu biểu mà chắc hẳn phần nhiều các bạn học sinh sẽ rất hào hứng và thấy thú vị khi được phân tích và nghe giảng giải "bản tự tình" này. Xuân Quỳnh đã rất can đảm khi tại thời điểm bài thơ ra đời, có rất ít các tác phẩm về tình yêu được đặt bút viết vì những tư tưởng xưa cũ trong xã hội nhưng Xuân Quỳnh đã mạnh mẽ thể hiện tiếng lòng và châm ngôn tình yêu của mình. Chúng ta học được rất nhiều giá trị sống ngoài tình yêu qua soạn bài Sóng của Xuân Quỳnh.
