Soạn bài: Sông Núi Nước Nam - Ngữ văn 7 - Có Đề kiểm tra phần Đọc hiểu

Sông núi nước Nam (Lý thường Kiệt)

Phiên âm:

Nam quốc sơn hà Nam đế cư

Tiệt nhiên định phận tại thiên thư.

Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm?

Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư.

Dịch thơ:

Sông núi nước Nam vua Nam ở

Vằng vặc sách trời chia xứ sở

Giặc dữ cớ sao phạm đến đây?

Chúng mày nhất định phải tan vỡ.

I. Giới thiệu khái quát

* Hoàn cảnh ra đời: Bài thơ chưa rõ tác giả là ai và có nhiều lời kể về sự ra đời của bài thơ, trong đó có truyền thuyết: Năm 1077, quân Tống do Quách Quỳ chỉ huy xâm lược nước ta. Vua Lí Nhân Tông sai Lí Thường Kiệt đem quân chặn giặc ở phòng tuyến sông Như Nguyệt, bỗng một đêm, quân sĩ nghe từ trong đền thờ hai anh em Trương Hống và Trương Hát có tiếng ngâm bài thơ này

* Thể loại: Bài thơ được viết theo thể thất ngôn (bảy chữ) tứ tuyệt (bốn câu), một trong hai thể thơ rất phổ biến đời Đường (thất ngôn tứ tuyệt và thất ngôn bát cú), được du nhập sang nước ta và cũng trở thành một thể thơ phổ biến của văn học trung đại. Quy định về thanh điệu, vần luật trong thơ thất ngôn tứ tuyệt rất chặt chẽ, tuy nhiên chỉ cần lưu ý sự hiệp vần ở chữ thứ bảy trong các câu 1, 2 và 4 (cũng có khi chỉ cần hiệp vần ở chữ thứ bảy trong câu 2 và 4). Trong bài thơ này, vần "ư" được hiệp ở cả ba câu 1, 2 và 4).

*Phương thức biểu đạt chính: biểu cảm

*Cách đọc: Khác với thơ hiện đại thường thiên về miêu tả cảm xúc, thơ trung đại chủ yếu là thơ tỏ ý, tỏ lòng, thiên về miêu tả thái độ, ý chí của cộng đồng dân tộc. Bởi vậy, đối với bài thơ này cần đọc bằng giọng mạnh mẽ, dứt khoát, chú ý ngắt theo nhịp 4/3, nhấn mạnh cuối mỗi nhịp.

* Bố cục (2 phần)

- Phần 1 (hai câu thơ đầu) : Lời khẳng định chủ quyền của đất nước

- Phần 2 (hai câu còn lại) : Quyết tâm bảo vệ chủ quyền, độc lập của dân tộc

II. Đọc hiểu bài thơ Sông núi nước Nam: Soạn bài – Kiến thức cơ bản –Ngữ Văn 7

1. Hai câu thơ đầu: Lời khẳng định chủ quyền của đất nước

a. Soạn bài - Trả lời câu hỏi đọc hiểu

Câu 1 (trang 64) :

- Nguyên văn bài thơ được viết bằng chữ Hán theo thể thất ngôn tứ tuyệt

- Đường luật (bốn câu, mỗi câu bảy chữ vần chữ cuối câu 1, 2, 3)

Câu 2 (trang 64) :

- Bản Tuyên ngôn Độc lập là lời tuyên bố về chủ quyền của một đất nước khẳng định không một thế lực nào được xâm phạm

- Nội dung tuyên ngôn độc lập trong bài thơ gồm hai ý

+ khẳng định chủ quyền nước Nam là của người Nam (2 câu đầu)

+ kẻ thù không được xâm phạm (hai câu sau)

Bài 1 (trang 65, phần luyện tập)

- Sở dĩ không nói nam nhân cư, mà nói nam đế cư, vì

+ Nói nam đế là một cách khẳng định đất nước có sông núi bờ cõi riêng, đất nước có chủ quyền. Không có chủ quyền thì không thể có đế được.

+ Hơn nữa, xưa kia các vua Tàu chỉ xem nước họ là nước lớn và tự xưng là đế, còn nước Nam ta cũng như các nước chư hầu vua chỉ được gọi là vương, vì thế nói Nam đế là một cách xem nước ta ngang hàng, có chủ quyền như nước Tàu vậy

b. Kết luận – Kiến thức trọng tâm

- Nam đế: Hoàng đế nước Nam – ngang hàng với hoàng đế các nước phương Bắc, qua đó thể hiện lòng tự hào dân tộc

- Thiên thư: Sách trời - Giới phận lãnh thổ của người Nam được quy định ở sách trời, điều này trở thành chân lý không thể chối cãi và không bất cứ ai có thể thay đổi được điều đó (với người Việt và người Trung tôn thờ thế giới tâm linh, thì trời chính là chân lý)

⇒ Khẳng định niềm tin, ý chí về chủ quyền dân tộc, tinh thần tự lập, tự chủ, tự cường của dân tộc

2. Hai câu còn lại: Quyết tâm bảo vệ nền độc lập, chủ quyền của dân tộc

a. Soạn bài

Câu 3 (trang 64) :

- Nội dung biểu ý được thể hiện theo bố cục

+ hai cầu đầu khẳng định chủ quyền

+ hai câu sau kiên quyết bảo vệ chủ quyền

- Nhận xét: Bố cục như thế rất rõ ràng và chặt chẽ, mạch ý tự nhiên

Câu 4 (trang 64) :

- Ở bài thơ dù thiên về biểu ý nhưng vẫn có sự bày tỏ cảm xúc ẩn kín bên trong

- Vì tác giả không bộc lộ cảm xúc một cách trực tiếp người đọc phải ngẫm nghĩ mới thấy cảm xúc yêu nước mãnh liệt trong đó

Câu 5 (trang 64) :

- Qua các cụm từ tiệt nhiên, định phận tại thiên thư, hành khan thủ bại hư, ta thấy giọng điệu bài thơ thể hiện khí phách anh hùng tinh thần bất khuất của dân tộc

b. Kiến thức trọng tâm

- Kết cấu câu hỏi nhằm mục đích khẳng định nền độc lập dân tộc, khẳng định niềm tin chiến thắng của dân tộc ta

- Tác giả chỉ rõ, những kẻ xâm lược là trái đạo trời, đạo làm người- "nghịch lỗ"

- Cảnh cáo bọn giặc dã tất sẽ thất bại không chỉ vì trái đạo trời mà còn vì dân tộc ta sẽ quyết tâm đánh đuổi, bảo vệ chủ quyền đất nước đến cùng.

III. Tổng kết

1. Giá trị nội dung

"Sông núi nước Nam" là bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của dân tộc, khẳng định chủ quyền về lãnh thổ của đất nước và nêu cao ý chí bảo vệ chủ quyền đó trước mọi kẻ thù xâm lược

4. Giá trị nghệ thuật

- Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt ngắn gọn, súc tích

- Ngôn ngữ dõng dạc, giọng thơ mạnh mẽ, đanh thép, hùng hồn

"Sông núi nước Nam" là bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của dân tộc, khẳng định chủ quyền về lãnh thổ của đất nước và nêu cao ý chí bảo vệ chủ quyền đó trước mọi kẻ thù xâm lược

4. Giá trị nghệ thuật

- Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt ngắn gọn, súc tích

- Ngôn ngữ dõng dạc, giọng thơ mạnh mẽ, đanh thép, hùng hồn

IV. Đề ôn tập – Đọc bài thơ và trả lời câu hỏi

Đề số 1: Đọc câu đầu của một bài thơ đã học và trả lời câu hỏi

Sông núi nước Nam vua Nam ở​

(Ngữ Văn 7, tập 1, NXB Giáo dục)​

Câu hỏi:

1. Chép lại chính xác các câu còn lại của bài thơ đó

2. Cho biết thể loại của bài thơ? Kể tên những bài thơ đã học cũng được sáng tác theo thể thơ này?

3. Vì sao bài thơ "Sông núi nước Nam" được coi như là bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của nước ta?

4. Từ bài thơ đó em có suy nghĩ gì về trách nhiệm của mình đối với đất nước?

5. Tìm từ đồng nghĩa với từ sơn hà ?

Trả lời

Nội dung HOT bị ẩn:

Bạn cần đăng nhập & nhấn Thích để xem

Đề số 2. Đọc bài thơ, trả lời câu hỏi:

Sông núi nước Nam vua Nam ở

Vằng vặc sách trời chia xứ sở

Giặc dữ cớ sao phạm đến đây?

Chúng mày nhất định phải tan vỡ.

Câu hỏi:

1. Thể thơ tác giả dùng để viết Nam quốc sơn hà là gì?

2. Từ "đế" trong bài thơ có ý nghĩa gì? Tại sao tác giả không sử dụng "Nam nhân cư" (người Nam ở) mà lại dùng "Nam đế cư" (vua Nam ở) ?

3. Giọng điệu của bài thơ là gì? Vì sao em khảng định điều đó?

4. Bài thơ được ra đời trong cuộc kháng chiến nào?

5. Tình cảm và thái độ của người viết thể hiện trong bài thơ?

6. Hãy giải thích vì sao bài thơ "Nam quốc sơn hà" từng được gọi là "bài thơ thần".

Trả lời:

Nội dung HOT bị ẩn:

Bạn cần đăng nhập & nhấn Thích để xem

* * * Mời các em đọc bài tiếp theo: Văn mẫu - hay nhất: Phát biểu cảm nghĩ về bài thơ Nam quốc sơn hà. Liên hệ 2 bản tuyên ngôn độc lập

Chúc các em học tốt. Thân ái. Pikachu!