Kiến Thức Ngữ Văn *Truyện đồng thoại: Là loại truyện thường lấy loài vật làm nhân vật. Các con vật trong truyện đồng thoại được các nhà văn miêu tả, khắc họa như con người (gọi là nhân cách hóa). * Tác giả Tô Hoài - Tên khai sinh là Nguyễn Sen, sinh ra tại Hà Nội. - Trong cuộc đời hoạt động nghệ thuật của mình Tô Hoài đã nhận được rất nhiều giải thưởng danh giá. - Ông có hang trăm đầu sách về nhiều thể loại đặc biệt là sách viết cho thiếu nhi. * Tác phẩm "Dế Mèn phiêu lưu kí" - Được in lần đầu năm 1941, là tác phẩm nổi tiếng và đặc sắc nhất của Tô Hoài viết về loài vật, dành cho lứa tuổi thiếu nhi - Tác phẩm gồm 10 chương kể về những cuộc phiêu lưu của Dế Mèn qua thế giới những loài vật nhỏ bé. Vốn quen sống độc lập từ thuở bé, khi trưởng thành, chán cảnh sống quẩn quanh bên bờ ruộng, Dế Mèn lên đường phiêu lưu để mở rộng hiểu biết và tìm ý nghĩa cho cuộc sống của mình. Dế Mèn đã đi qua nhiều nơi, gặp gỡ nhiều loài, thấy nhiều cảnh sống và cũng nhiều phen gặp gian nan, nguy hiểm, nhưng Dế Mèn không nản chí, lùi bước. Dế Mèn là một hình ảnh đẹp của tuổi trẻ, ham hiểu biết, trọng lẽ phải, khao khát lí tưởng và quyết tâm hành động cho những mục đích cao đẹp. *Xuất xứ văn bản: Bài học đường đời đầu tiên trích trong chương I của truyện Dế Mèn phiêu lưu kí. - Dế Mèn phiêu lưu kí được in lần đầu năm 1941, là tác phẩm đặc sắc nhất và nổi tiếng nhất của nhà văn Tô Hoài dành cho lứa tuổi thiếu nhi. Truyện gồm mười chương, kể về cuộc phiêu lưu của nhân vật chính là chú Dế Mèn. * Bố cục gồm 4 phần: - Phần 1. Từ đầu đến "cũng không thể làm lại được" : Dế Mèn giới thiệu về bản thân. - Phần 2. Tiếp theo đến "Tôi về, không chút bận tâm". Câu chuyện về người bạn hàng xóm là Dế Choắt. - Phần 3. Tiếp theo đến "cảnh đau khổ vừa gây ra". Dế Mèn trêu chị Cốc khiến Dế Choắt phải chịu oan. - Phần 4. Còn lại. Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn. * Tóm tắt Dế Mèn là một chú dế cường tráng bởi biết ăn uống điều độ. Tuy nhiên, cậu chàng lại có tính kiêu căng, luôn nghĩ mình "có thể sắp đứng đầu thiên hạ". Dế Mèn luôn coi thường những người xung quanh, đặc biệt là Dế Choắt - người bạn hàng xóm gầy gò và yếu ớt. Một lần, Dế Mèn bày trò trêu chị Cốc khiến cho Dế Choắt phải chịu oan. Choắt bị chị Cốc mổ đến kiệt sức. Trước khi chết, Choắt khuyên Dế Mèn bỏ thói kiêu căng của mình. Dế Mèn vô cùng ân hận và nhận ra bài học đường đời đầu tiên của mình. * Nội dung văn bản: Qua đoạn trích Bài học đường đời đầu tiên, tác muốn gửi gắm bài học ý nghĩa: "Ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có đầu óc mà không biết nghĩa sớm muộn rồi cũng mang vạ vào thân mình". *Nghệ thuật: nghệ thuật miêu tả nhân vật, sử dụng biện pháp tu từ nhân hóa.. Bài học đường đời đầu tiên (Tô Hoài) Bởi tôi ăn uống điều độ và làm việc có chừng mực nên tôi chóng lớn lắm. Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng. Đôi càng tôi mẫm bóng. Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt. Thỉnh thoảng, muốn thử sự lợi hại của những chiếc vuốt, tôi co cẳng lên, đạp phanh phách vào các ngọn cỏ. Những ngọn cỏ gẫy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua. Đôi cánh tôi, trước kia ngắn hủn hoẳn, bây giờ thành cái áo dài kín xuống tận chấm đuôi. Mỗi khi tôi vũ lên, đã nghe tiếng phành phạch giòn giã. Lúc tôi đi bách bộ thì cả người tôi rung rinh một màu nâu bóng mỡ soi gương được và rất ưa nhìn. Đầu tôi to ra và nổi từng tảng, rất bướng. Hai cái răng đen nhánh lúc nào cũng nhai ngoàm ngoạp như hai lưỡi liềm máy làm việc. Sợi râu tôi dài và uốn cong một vẻ rất đỗi hùng dũng. Tôi lấy làm hãnh diện với bà con về cặp râu ấy lắm. Cứ chốc chốc tôi lại trịnh trọng và khoan thai đưa cả hai chân lên vuốt râu. Tôi đi đứng oai vệ. Mỗi bước đi, tôi làm điệu dún dẩy các khoeo chân, rung lên rung xuống hai chiếc râu. Cho ra kiểu cách con nhà võ. Tôi tợn lắm. Dám cà khịa với tất cả mọi bà con trong xóm. Khi tôi to tiếng thì ai cũng nhịn, không ai đáp lại. Bởi vì quanh quẩn, ai cũng quen thuộc mình cả. Không nói, có lẽ họ nể hơn là sợ. Nhưng tôi lại tưởng thế là không ai dám ho he. Ấy vậy, tôi cho là tôi giỏi. Những gã xốc nổi thường lầm cử chỉ ngông cuồng là tài ba. Tôi đã quát mấy chị Cào Cào ngụ ngoài đầu bờ, khiến mỗi lần thấy tôi đi qua, các chị phải núp khuôn mặt trái xoan dưới nhánh cỏ, chỉ dám đưa mắt lên nhìn trộm. Thỉnh thoảng, tôi ngứa chân đá một cái, ghẹo anh Gọng Vó lấm láp vừa ngơ ngác dưới đầm lên. Tôi càng tưởng tôi là tay ghê gớm, có thể sắp đứng đầu thiên hạ rồi. Chao ôi, có biết đâu rằng: Hung hăng, hống hách láo chỉ tổ đem thân mà trả nợ cho những cử chỉ ngu dại của mình thôi. Tôi đã phải trải cảnh như thế. Thoát nạn rồi, mà còn ân hận quá, ân hận mãi. Thế mới biết, nếu đã trót không suy tính, lỡ xảy ra những việc dại dột, dù về sau có hối cũng không thể làm lại được. Câu chuyện ân hận đầu tiên mà tôi ghi nhớ suốt đời. Bên hàng xóm tôi có cái hang của Dế Choắt. Dế Choắt là tên tôi đã đặt cho nó một cách chế giễu và trịch thượng thế. Choắt nọ có lẽ cũng trạc tuổi tôi. Nhưng vì Choắt bẩm sinh yếu đuối nên tôi coi thường và gã cũng sợ tôi lắm. Cái chàng Dế Choắt, người gầy gò và dài lêu nghêu như một gã nghiện thuốc phiện. Đã thanh niên rồi mà cánh chỉ ngắn củn đến giữa lưng, hở cả mạng sườn như người cởi trần mặc áo gi-lê. Đôi càng bè bè, nặng nề, trông đến xấu. Râu ria gì mà cụt có một mẩu và mặt mũi thì lúc nào cũng ngẩn ngẩn ngơ ngơ. Đã vậy tính nết lại ăn xổi ở thì (thật chỉ vì ốm đau luôn, không làm được), có một cái hang ở cũng chỉ bới nông sát mặt đất, không biết đào sâu rồi khoét ra nhiều ngách như hang tôi. Một hôm, tôi sang chơi, thấy trong nhà luộm thuộm, bề bộn, tôi bảo: - Sao chú mày sinh sống cẩu thả quá như thế! Nhà cửa đâu mà tuềnh toàng. Ngộ có kẻ nào phá thì thật chú chết ngay đuôi! Này thử xem: Khi chú chui vào tổ, lưng chú phải lồm cồm đụng sát lên tận mặt đất, làm cho ai trên vệ cỏ nhìn sang cũng biết chú đương đi đứng chỗ nào trong tổ. Phỏng thử có thằng chim Cắt nó nhòm thấy, nó tưởng mồi, nó mổ một phát, nhất định trúng giữa lưng chú, thì chú có mà đi đời! Ôi thôi, chú mày ơi! Chú mày có lớn mà chẳng có khôn. Ngẫm ra thì tôi chỉ nói lấy sướng miệng tôi. Còn Dế Choắt than thở thế nào, tôi cũng không để tai. Hồi ấy, tôi có tính tự đắc, cứ miệng mình nói tai mình nghe chứ không biết nghe ai, thậm chí cũng chẳng để ý có ai nghe mình không. Dế Choắt trả lời tôi bằng một giọng rất buồn rầu: - Thưa anh, em cũng muốn khôn nhưng khôn không được. Đụng đến việc là em thở rồi, không còn hơi sức đâu mà đào bới nữa. Lắm khi em cũng nghĩ nỗi nhà cửa như thế này là nguy hiểm, nhưng em nghèo sức quá, em đã nghĩ ròng rã hàng mấy tháng cũng không biết làm như thế nào. Hay là bây giờ em nghĩ thế này.. Song anh có cho phép nói em mới dám nói.. Rồi Dế Choắt loanh quanh, băn khoăn. Tôi phải bảo: - Được, chú mình cứ nói thẳng thừng ra nào. Dế Choắt nhìn tôi mà rằng: - Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp cho em một cái ngách sang bên nhà anh phòng khi tắt lửa tối đèn có đứa nào đến bắt nạt thì em chạy sang.. Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài. Rồi, với bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng: - Hức! Thông ngách sang nhà ta? Dễ nghe nhỉ! Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được. Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi! Đào tổ nông thì cho chết! Tôi về, không một chút bận tâm. Một buổi chiều, tôi ra đứng cửa hang như mọi khi, xem hoàng hôn xuống. Mấy hôm nọ, trời mưa lớn, trên những hồ ao quanh bãi trước mặt, nước dâng trắng mênh mông. Nước đầy và nước mới thì cua cá cũng tấp nập xuôi ngược, thế là bao nhiêu cò, sếu, vạc, cốc, le, sâm cầm, vịt trời, bồ nông, mòng, két ở các bãi sông xơ xác tận đâu cũng bay cả về vùng nước mới để kiếm mồi. Suốt ngày, họ cãi cọ om bốn góc đầm, có khi chỉ vì tranh một mồi tép, có những anh Cò gầy vêu vao ngày ngày bì bõm lội bùn tím cả chân mà vẫn hếch mỏ, chẳng được miếng nào. Khổ quá, những kẻ yếu đuối, vật lộn cật lực thế mà cũng không sống nổi. Tôi đứng trong bóng nắng chiều tỏa xuống ánh nước cửa hang mà suy nghĩ việc đời như thế. Bỗng thấy chị Cốc từ dưới mặt nước bay lên, đến đậu gần hang tôi, cách có mấy bước. Chừng rớ được món nào, vừa chén xong, chị ta tìm đến đứng chỗ mát rỉa lông, rỉa cánh và chùi mép. Tính tôi hay nghịch ranh. Chẳng bận đến tôi, tôi cũng nghĩ mưu trêu chị Cốc. Tôi cất tiếng gọi Dế Choắt. Nghe tiếng thưa, tôi hỏi: - Chú mình muốn cùng tớ đùa vui không? - Đùa trò gì? Em đương lên cơn hen đây! Hừ hừ.. - Đùa chơi một tí. - Hừ.. hừ.. Cái gì thế? - Con mụ Cốc kia kìa. Dế Choắt ra cửa, hé mắt nhìn chị Cốc. Rồi hỏi tôi: - Chị Cốc béo xù đứng trước cửa nhà ta ấy hả? - Ừ. - Thôi thôi.. hừ hừ.. Em xin vái cả sáu tay. Anh đừng trêu vào.. Anh phải sợ.. Tôi quắc mắt: - Sợ gì? Mày bảo tao sợ cái gì? Mày bảo tao còn biết sợ ai hơn tao nữa! - Thưa anh, thế thì.. hừ hừ.. em xin sợ. Mời anh cứ đùa một mình thôi. Tôi lại mắng Dế Choắt và bảo: - Giương mắt ra xem tao trêu con mụ Cốc đây này. Tôi rình đến lúc chị Cốc rỉa cánh quay đầu lại phía cửa tổ tôi, tôi cất giọng véo von: Cái Cò, cái Vạc, cái Nông Ba cái cùng béo, vặt lông cái nào? Vặt lông cái Cốc cho tao Tao nấu, tao nướng, tao xào, tao ăn. Chị Cốc thoạt nghe tiếng hát từ trong đất văng vẳng lên, không hiểu như thế nào, giật nẩy hai đầu cánh, muốn bay. Đến khi định thần lại, chị mới trợn tròn mắt, giương cánh lên, như sắp đánh nhau. Chị lò dò về phía cửa hang tôi, hỏi: - Đứa nào cạnh khoé gì tao thế? Đứa nào cạnh khoé gì tao thế? Tôi chui tọt ngay vào hang, lên giường nằm khểnh bắt chân chữ ngũ. Bụng nghĩ thú vị: "Mày tức thì mày cứ tức, mày ghè vỡ đầu mày ra cho nhỏ đi, nhỏ đến đâu thì mày cũng không chui nổi vào tổ tao đâu!". Một tai họa đến mà đứa ích kỉ thì không thể biết trước được. Đó là: Không trông thấy tôi, nhưng chị Cốc đã trông thấy Dế Choắt đang loay hoay trong cửa hang. Chị Cốc liền quát lớn: - Mày nói gì? - Lạy chị, em nói gì đâu! Rồi Dế Choắt lủi vào. - Chối hả? Chối này! Chối này! Mỗi câu "Chối này" chị Cốc lại giáng một mỏ xuống. Mỏ Cốc như cái dùi sắt, chọc xuyên cả đất. Rúc trong hang mà bị trúng hai mỏ, Choắt quẹo xương sống, lăn ra kêu váng. Núp tận đáy đất mà tôi cũng khiếp, nằm im thin thít. Nhưng đã hả cơn tức, chị Cốc đứng rỉa lông cánh một lát nữa rồi lại bay là xuống đầm nước, không chút để ý cảnh khổ đau vừa gây ra. Biết chị Cốc đi rồi, tôi mới mon men bò lên. Trông thấy tôi, Dế Choắt khóc thảm thiết. Tôi hỏi một câu ngớ ngẩn: - Sao? Sao? Choắt không dậy được nữa, nằm thoi thóp. Thấy thế, tôi hốt hoảng quỳ xuống, nâng đầu Choắt lên mà than rằng: - Nào tôi đâu biết cơ sự lại ra nông nỗi này! Tôi hối lắm! Tôi hối hận lắm! Anh mà chết là chỉ tại cái tội ngông cuồng dại dột của tôi. Tôi biết làm thế nào bây giờ? Tôi không ngờ Dế Choắt nói với tôi một câu như thế này: - Thôi, tôi ốm yếu quá rồi, chết cũng được. Nhưng trước khi nhắm mắt, tôi khuyên anh: Ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết nghĩ, sớm muộn rồi cũng mang vạ vào mình đấy. Thế rồi Dế Choắt tắt thở. Tôi thương lắm. Vừa thương vừa ăn năn tội mình. Giá tôi không trêu chị Cốc thì đâu đến nỗi Choắt việc gì. Cả tôi nữa, nếu không nhanh chân chạy vào hang thì tôi cũng chết toi rồi. Tôi đem xác Dế Choắt đến chôn ở một vùng cỏ bùm tum. Tôi đắp thành nấm mộ to. Tôi đứng lặng giờ lâu, nghĩ về bài học đường đời đầu tiên. (Tô Hoài) Hướng dẫn Soạn Bài học đường đời đầu tiên (Cánh Diều), Ngữ Văn 6 1. Chuẩn bị - (trang 4) * Truyện kể về sự việc gì? Đâu là những sự việc chính? Trả lời: Truyện kể về bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn. Các sự việc chính được kể là: + Ngoại hình cường tráng của chàng thanh niên Dế Mèn + Thói kiêu căng, hống hách của Dế Mèn với bà con lối xóm + Sự khinh bỉ của Dế Mèn đối với Dế Choắt + Dế mèn rủ Dế Choắt trêu chị Cốc nhưng Dế Choắt từ chối + Dế Mèn chế giễu chị Cốc + Cái chết của Dế Choắt + Bài học đường đời đầu tiên * Nhân vật trong truyện là những loài vật nào? Ai là nhân vật chính? Trả lời: - Những nhân vật trọng truyện: Dế Mèn. Dế Choắt, chị Cốc - Nhân vật chính: Dế Mèn * Hình dạng, tính nết của các con vật được thể hiện trong truyện vừa giống loài vật ấy, vừa giống con người ở chỗ nào? Trả lời: Hình dạng, tính nết của các con vật được thể hiện trong truyện vừa giống loài vật ấy, vừa giống con người ở cách khía cạnh là: - Hình dáng, hành động của các nhân vật miêu tả vừa giống con vật vừa giống con người: + Dế Mèn: Thanh niên cường tráng, chóng lớn, đi bách bộ, đầu to, đứng oai vệ, đạp ngọn cỏ, mỗi bước đi làm điệu dún dẩy, kiểu cách con nhà ra võ + Dế Choắt: Gầy gò, dài lêu nghêu như một gã nghiện thuốc phiện, lưng, mạng sườn, mặt mũi ngẩn ngơ ngơ, - Tính cách, thái độ: + Dế Mèn: Hãnh diện về hình thể đẹp của mình, bướng, tợn, dám cà khịa, hung hăng, hống hạch, trịch thượng, mắng Dế Choắt, điệu bộ khinh khỉnh với Dế Choắt, quắc mắt, châm chọc chị Cốc.. + Dế Choắt: Yếu ớt, hiền lành, ở bề bộn, trả lời bằng giọng buồn rầu + Cốc: Đanh đá, nóng nảy, ghê gớm. * Truyện muốn nhắn gửi đến người đọc bài học gì? Bài học ấy có ý nghĩa với em không? Vì sao? Trả lời: Từ phần kết câu chuyện, em thấy truyện muốn nhắn gửi đến người đọc bài học: - Ý nghĩa truyện muốn gửi gắm: Ở đời không nên kiêu căng, hung hăng, bậy bạ, ích kỷ, coi thường, châm chọc, chế giễu mọi người để mang tai họa đến cho mọi người xung quanh mình và cho cả chính mình. - Bài học ấy rất có ý nghĩa cho em. Vì; + Thanh niên, tuổi mới lớn cũng thường có thói kiêu căng, hung hăng, bậy bạ, ích kỷ, coi thường, châm chọc, chế giễu mọi người. Từ đó dễ gây họa cho người thân và chính mình +Đây là bài học này rất cần thiết, sâu sắc cho tuổi mới lớn *Tìm hiểu thêm về tác giả Tô Hoài và tác phẩm "Dế Mèn phiêu lưu kí" Trả lời: - Tìm hiểu về tác giả: + Tô Hoài tên khai sinh là Nguyễn Sen, sinh ra tại Hà Nội. + Bước vào tuổi thanh niên, ông đã phải làm nhiều công việc để kiếm sống như dạy trẻ, bán hàng, kế toán hiệu buôn.. nhưng có những lúc thất nghiệp + Ông có hang trăm đầu sách về nhiều thể loại đặc biệt là sách viết cho thiếu nhi. - Tác phẩm "Dế Mèn phiêu lưu kí" : Được in lần đầu năm 1941, là tác phẩm nổi tiếng và đặc sắc nhất của Tô Hoài viết về loài vật, dành cho lứa tuổi thiếu nhi, là tác phẩm đặc sắc và nổi tiếng nhất của Tô Hoài viết về loài vật, dành cho lứa tuổi thiếu nhi, gồm 10 chương kể về những cuộc phiêu lưu của Dế Mèn qua thế giới những loài vật nhỏ bé. (Tác phẩm Dế mèn phiêu lưu kí kể về chàng thanh niên Dế Mèn vốn quen sống độc lập từ thuở bé, khi trưởng thành, sau khi trải qua bài học đường đời đầu tiên, Dế Mèn lên đường phiêu lưu để mở rộng hiểu biết và tìm ý nghĩa cho cuộc sống của mình. Dế Mèn đã đi qua nhiều nơi, gặp gỡ nhiều loài, thấy nhiều cảnh sống và cũng nhiều phen gặp gian nan, nguy hiểm, nhưng Dế Mèn không nản chí, lùi bước. Dế Mèn là một hình ảnh đẹp của tuổi trẻ, ham hiểu biết, trọng lẽ phải, khao khát lí tưởng và quyết tâm hành động cho những mục đích cao đẹp. Văn bản trích trích trong chương I của truyện Dế Mèn phiêu lưu kí. *Em đã từng chơi với một chú dế bao giờ chưa? Em biết những gì về loài động vật này? Trả lời: - Mỗi dịp nghỉ hè về quê chơi, em có chơi chọi dế cùng với các bạn trong xóm. - Em biết về loài dế: - Dế mèn sống dưới những đồng cỏ xanh, bụi rậm, đống đổ nát hay trong các hang sâu dưới lòng đất. + Thức ăn cho dế sẽ là vài đám cỏ đơn giản nên chúng được nuôi rất nhiều. + Dế được con người dùng để nuôi hoặc đá nhau như cá chọi hay gà chọi để tạo cảm giác vui vẻ, để giải trí. + Dế có rất nhiều loài, loài phổ biến là dế than, và một số loài khác như dế mèn, dế dũi, dế lửa, + Hiện nay, ở nhiều nhà hàng, Dế Mèn là một món ăn thơm ngon và bồi bổ 2. Đọc hiểu - Câu hỏi giữa bài Câu 1 trang 5 Hãy chú ý các chi tiết miêu tả Dế Mèn? Trả lời: Qua đoạn văn (1), những chi tiết miêu tả Dế Mèn là: - Ngoại hình: + Càng: Mẫm bóng + Vuốt ở chân, khoeo: Cứng dần, nhọn hoắt + Đôi cánh: Thành cái áo dài chấm đuôi + Người: Màu nâu bóng mỡ, ưa nhìn + Đầu: To, nổi từng tảng + Răng: Đen nhánh, nhai ngoàm ngoạm + Râu: Dài, uốn cong hùng dũng - Hành động: + Đi đứng oai vệ, làm điệu, nhún nhảy chân, rung đùi + Quát mấy chị cào cào, đá ghẹo anh gọng vó + Co cẳng, đạp phanh phách vào các ngọn cỏ, dáng điệu tỏ vẻ con nhà võ. + Nhai ngoàm ngoạm, trịnh trọng vuốt sâu + Trịnh trọng vuốt sâu +Tính cách: Tợn lắm, dám to tiếng, quát, ghẹo, cà khịa với bà con, xốc nổi Câu 2 trang 6 Qua lời kể của Dế Mèn, em hình dung như thế nào về Dế Choắt? Trả lời: Qua lời kể của Dế Mèn, em hình dung Dế Choắt: - Trạc tuổi Dế Mèn - Người gầy gò, dài lêu nghêu. - Cánh ngắn củn, càng bè bè, râu cụt một mẩu. - Mặt lúc nào cũng ngơ ngơ - Yếu ớt, hiền lành, thật thà, nhút nhát => Qua lời miêu tả của Dế Mèn có thể hình dung Dế Choắt là người xấu xí, yếu đuối, trái ngược với Dế Mèn cả về ngoại hình và tính cách. Câu 3 trang 7 Hình ảnh Dế Mèn và Dế Choắt mà em hình dung ở phần 3 có điểm tương đồng nào với Dế Mèn và Dế Choắt trong bức tranh bên dưới? Trả lời: Qua bức tranh, em thấy hình ảnh Dế Mèn và Dế Choắt mà em hình dung ở phần 3 có điểm tương đồng nào với Dế Mèn và Dế Choắt trong bức tranh là: - Hình ảnh Dế Mèn và Dế Choắt trong tưởng tượng của em và bức ảnh trên có sự tương đồng về ngoại hình, về tính cách - Trong tranh là hình ảnh Dế Mèn oai vệ, kiêu ngạo, kẻ cả, trịch thượng, hống hách của Dế Mèn. - Còn Dế choắt yếu đuối, nhút nhát - Dế Mèn lên giọng, ra oai với Dế Choắt. Câu 4 trang 8 Dế Mèn đã "nghịch ranh" như thế nào? Trả lời: Dế Mèn đã nghịch ranh bằng hành động: Đi trêu chọc chị Cốc, làm chị Cốc tự ái, tức giận, rồi bỏ chạy mà không quan tâm tới chuyện gì sẽ diễn ra sau đó. Câu 5 trang 9 Tai họa mà Dế Mèn kể ở đây là gì? Xảy ra với ai? Do bày trò trêu chị Cốc nên tai họa mà Dế Mèn kể ở đây là: Chị Cốc đã trút cơn giận lên Dế Choắt, gây ra cái chết thương tâm cho Dế Choắt. Câu 6 trang 9 Em hãy tưởng tượng nét mặt Dế Mèn lúc này Trả lời: Em tưởng tượng nét mặt Dế Mèn lúc này đầy hối hận, ăn năn, dằn vặt, luôn tự trách mình. Hai hàng nước mắt lặng lẽ chảy dài. Dế Mèn đứng nghiêng mình, lặng lẽ, mặt cúi gằm mặt ăn năn, tạ tội với Dế Choắt và ân hận vì những gì đã gây ra. Câu 7 trang 10 -Tranh minh họa nhân vật nào và về sự việc gì trong truyện? Trả lời: Tranh minh họa nhân vật Dế Mèn, minh họa sự việc Mèn đang đứng trước mộ Dế Choắt, ăn năn, hối hận về trò đùa nông nổi, ngu xuẩn của mình, khiến Dế Choắt chết thảm thương, oan ức. Câu hỏi cuối bài Câu 1. Trang 10 Câu chuyện trên được kể bằng lời của nhân vật nào? Hãy chỉ ra các nhân vật tham gia vào câu chuyện. Trả lời: - Câu chuyện trên được kể bằng lời kể của nhân vật chính - Dế Mèn - Các nhân vật tham gia vào câu chuyện là: Dế Mèn, Dế Choắt, chị Cốc Câu 2. Trang 10 Dế Mèn đã ân hận về việc gì? Hãy tóm tắt sự việc đó trong khoảng 3 dòng. Trả lời - Dế Mèn đã ân hận về việc mình trêu chọc chị Cốc mà gây nên cái chết thảm thương, oan ức cho Dế Choắt. - Tóm tắt sự việc: Dế Mèn là chàng dế thanh niên cường tráng của tuổi trẻ nhưng tính tình kiêu căng, tự phụ. Dế Mèn vì thiếu suy nghĩ, lại thêm tính xốc nổi đã bày trò nghịch dại trêu chọc chị Cốc. Chị Cốc đã trút cơn giận lên Dế Choắt bằng hành động giáng những mỏ cứng nhọn xuống Dế Choắt khiến Dế Choắt chết thảm thương. Dế Mèn hối hận, xót thương Dế Choắt. Sau khi chôn cất Dế Choắt vô cùng ân hận và suy nghĩ về bài học đường đời cho mình. Câu 3. Trang 10 Dế Mèn đã có sự thay đổi về thái độ và tâm trạng như thế nào sau sự việc trêu chị Cốc dẫn đến cái chết của Dế Choắt? Vì sao có sự thay đổi ấy? Trả lời: Sau sự việc trêu chị Cốc dẫn đến cái chết của Dế Choắt, Dế Mèn cós ự thay đổi về thái độ tâm trạng là: - Ban đầu, ngay sau khi trêu chị Cốc, Dế Mèn còn vẫn kiêu ngạo, tự đắc về trò đùa của mình: Lên giường nằm khểnh bắt chân chữ ngũ và thấy hành động vừa rồi của mình thật thú vị - Thái độ, tâm trạng Dế Mèn thay đổi sau đó: Nằm im tin thít, khiếp sợ chị Cốc, hốt hoảng trước cơ sự gây ra cho Dế Choắt, ân hận và nhận ra hành động vừa rồi thật ngu si - > Dế mèn có sư thay đổi về thái độ và tâm trạng là do: Hậu quả khôn lường của trò đùa của mình là gây ra cái chết cho Dế Choắt -> nhận ra hậu quả khôn lường, tai hại của trò đùa nông nổi của mình đã phải đánh đổi cả mạng sống của anh bạn hàng xóm, từ đó anh mới ân hận và thay đổi thái độ. Câu 4. Trang 10 Từ các chi tiết "tự họa" về bản thân và lời lẽ, cách xưng hô, điệu bộ, giọng điệu, thái độ của Dế Mèn đối với Dế Choắt, chị Cốc, em có nhận xét gì về tính cách của nhân vật này? Trả lời: Từ các chi tiết "tự họa" về bản thân và lời lẽ, cách xưng hô, điệu bộ, giọng điệu, thái độ của Dế Mèn đối với Dế Choắt, chị Cốc; mem có nhận xét về Dế Mèn là: + Dế Mèn là một chú dế thanh niên, cơ thể khỏe mạnh, thân hình cường tráng, có hình thể đẹp + Chú có lối sống khoa học +Dế Mèn tự tin, yêu đời và luôn tự hào về bản thân mình, luôn hãnh diện với bà con hàng xóm về ngoại hình và sức mạnh của mình. + Dế Mèn tự cao, tự đắc, hung hăng, hống hách, kiêu căng và ngông cuồng +Dế Mèn coi thường kẻ yếu + Dế Mèn thích trêu chọc, chế giễu, chọc tức người khác. Câu 5. Trang 10 Ở cuối đoạn trích, sau khi chôn cất Dế Choắt, Dế Mèn đã "đứng lặng giờ lâu" và "nghĩ về bài học đường đời đầu tiên". Theo em, đó là bài học gì? Gợi ý: Sau khi chôn cất Dế Choắt, Dế Mèn đã "đứng lặng giờ lâu" và "nghĩ về bài học đường đời đầu tiên". Theo em, đó là bài học "Ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết nghĩ, sớm muộn rồi cũng mang vạ vào mình." - >Bài học: +Phải biết khiêm tốn, khiêm nhường thân thiện, không kiêu căng + Phải biết quan tâm, giúp đỡ những người xung quanh, nhất là người có hoàn cảnh khó khăn + Phải biết cân nhắc, suy nghĩ chín chắn, thấu đáo trước khi làm việc gì đấy + khi mắc lỗi sai phải biết hối cải, không tái phạm những lỗi lầm đó. Câu 6. Nhà văn Tô Hoài từng chia sẻ: "Nhân vật trong truyện đồng thoại được nhân cách hóa trên cơ sở đảm bảo không thoát li sinh hoạt có thật của loài vật.". Dựa vào những điều em biết về loài dế, hãy chỉ ra những điểm "có thật" như thế trong văn bản, đồng thời, phát hiện những chi tiết đã được nhà văn "nhân cách hóa". Trả lời: Dựa vài đặc điểm truyện đồng thoại, đặc điểm cảu loài dế trong đời sống thực tế, em thấy: - Những điểm "có thật" ở loài dế mà tác giả miêu tả là: + Loài dế có con thì có đôi càng mẫm bóng, có những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt. Người rung rinh một màu nâu bóng mỡ, soi gương được và rất ưa nhìn. Đầu to ra, nổi từng tảng rất bướng.. cái răng đen nhánh lúc nào cũng nhai ngoàm ngoạp. Biết đào hang sâu, khoét ra từng ngách.. + Nhưng cũng có con cũng gầy ốm, cánh ngắn củn, càng bè bè, râu cụt một mẩu, đào hàng nông sát mặt đất. Nội dung HOT bị ẩn: Bạn cần đăng nhập & nhấn Thích để xem ** bài tiếp: Soạn Bài Ông Lão Đánh Cá Và Con Cá Vàng - Ngữ Văn 6 Sách Cánh Diều
