Nước non ngàn dặm Ra đi Cái tình chi.. Câu ca Nam Bình. Nửa đời tóc ngả màu sương Nhớ quê, anh lại tìm đường thăm quê Đường vào như tỉnh như mê Đường ra phía trước, đường về tuổi xuân Đã đi muôn dặm xa gần Nay về Nam cũng bước chân bồi hồi! Sông Bến Hải bên bồi bên lở Cầu Hiền Lương bên nhớ bên thương Cách ngăn mười tám năm trường Khi mô mới được nối đường vô ra? Bây giờ cầu lại bắc qua Ván thơm gỗ mới cho ta gặp mình.. Anh về Quảng Trị.. Gio Linh Trèo lên dốc Miếu, lặng nhìn Quán Ngang Bời bời cỏ lút đồng hoang Chim kêu cành cụt, chang chang nắng cồn Tả tơi mấy ấp khu khu dồn Mái tôn, rào kẽm, tháp đồn chơ vơ! Thương em chín đợi mười chờ Con thuyền nay đã đỏ cờ sang sông Em vui em mặc áo hồng Máy reo máy đẩy, mênh mông biển trời Thuyền về Cửa Việt ra khơi Thuyền lên Ái Tử, thuyền bơi Đông Hà.. Anh còn lặn lội đường xa Sông Hương đành nhớ, chưa qua sông Bồ Phù lai ba bến con đò Thanh Lương quê ngoại câu hò còn chăng? Êm dòng Thạch Hãn đêm trăng Những lo ngược gió Tan Giang nặng chèo! Xe lên đường 9 cheo leo Hố bom đỏ mắt, trắng đèo bông lau Cây khô, chết chẳng nghiêng đầu Nghìn tay than cháy rạch màu trời xanh Trưa nồng, gà gáy Khe Sanh Tà Cơn dứa mật, hoa chanh ngát đồi. Chợt nghe.. từ tuổi hai mươi Tiếng xiềng Lao Bảo gọi người bạn xưa Ngỡ ngàng rẽ lối le thưa Vông đồng mấy cội, xác xơ lá cành Hoang tàn hầm đá, đồn canh Bâng khuâng nhớ bóng các anh những ngày! Nhìn quanh, núi đứng mây bay Võng anh giải phóng, rừng lay nắng chiều.. Thương nhau, đừng khóc, em yêu Tự do, phải trả bao nhiêu máu này! Có qua những bước đi đày Càng thêm ấm những bàn tay giữa đời. Sáng hè đẹp lắm, em ơi Đầu non cỏ lục, mặt trời vừa lên Da trời xanh ngát, thần tiên Đỏ au đường lớn mang tên Bác Hồ Trường Sơn mây núi lô xô Quân đi, sóng lượn nhấp nhô, bụi hồng.. Ai trông, lên đó mà trông Cha Ki oanh liệt, Bản Đông anh hùng Mỹ thua, nguỵ chạy đường cùng Xác tăng như xác bọ hung đen bờ Mấy chàng lính trẻ măng tơ Nghêu ngao gõ bát hát chờ cơm sôi. Xe lao qua dốc qua đồi Gió tây giội lửa ồi ồi sau lưng Bụi bay, bụi đỏ lá rừng Mịt mù lối kín, cát bưng đường hầm Nóng nung vạt áo ướt đầm Thương con bướm trắng quạt ngầm suối khô. Con sông Xê Noong ai dò Mà dòng nước mát hẹn hò cùng ta? Tới đây, tre nứa là nhà Giỏ phong lan nở nhành hoa nhuỵ vàng Trưa nằm đưa võng, thoảng sang Một làn hương mỏng, mênh mang nghĩa tình. Lán đêm, ghé tạm trạm binh Giường cây lót lá cho mình đỡ đau Nghĩ người, thăm thẳm rừng sâu mười năm bom đạn, măng rau, sốt ngàn. Xê Công, Xê Nọi, Chà Vàn Mở đường, bao nỗi gian nan với đường! Trường Sơn, xẻ dọc, rọc ngang. Xẻng tay mà viết nên trang sử hồng. Trường Sơn, vượt núi, băng sông Xe đi trăm ngả, chiến công bốn mùa. Trường Sơn, đông nắng, tây mưa Ai chưa đến đó, như chưa rõ mình. Vui sao buổi bình minh, gặp cháu Nhớ ngày nào cháu mới lên ba Gác canh cho chú trong nhà… Nay giữa Phi Hà, D trưởng công binh Trên đường lớn Hồ Chí Minh Gác ba biên giới.. mối tình Đông Dương! Tả Ngâu, trong vắt mắt gương Xốn xang trông lửa chiến trường, mà cay Xê Xan, tan nát đạn cày Trống trơ rừng khộp, khô gầy rừng le Bằng lăng bạc nắng trưa hè Nghe như cưa xẻ, tiếng ve rít dài. Cỏ vàng lạc bước hươu nai Sóc buôn thấp thoáng bóng xoài đu đưa Vườn ai, cháy trụi ngọn dừa Mái chùa cong, gãy nét xưa diệu huyền Voi đi lững thững, bình yên Bỗng ngơ ngác đứng, Bom rền xa xa… Anh vào tuyến lửa, đêm qua Bất ngờ một trận như là bão rơi Lại đi.. "phấn khởi tơi bời" Còn non, còn nước, còn người, cứ đi! Rừng khuya, không ngủ, mơ gì Sao hôm lấp lánh cũng vì miền Nam.. Chào anh du kích đất Cam Đẹp như pho tượng Đam San thuở nào Ngực anh đỏ tựa đồng thau Vui tình đồng chí, trắng phau răng cười AK nòng thép xanh ngời Hôn anh một cái, hỡi người bạn thân! Đường qua biên giới tới gần Nghe lòng rạo rực, nghe chân bồn chồn. Đơn xơ một khúc cầu con Một khe suối nhỏ, cũng hồn quê ta. Ôi, gò đất mịn son pha Thắm tươi dòng máu ông cha bao đời.. Bình Long, Nam Bộ ta ơi! Buổi đầu mới gặp mặt Người sáng nay. Cầm hòn đất đỏ trong tay Trái tim bỗng nghẹn như say rượu nồng Ôm anh Giải phóng vào lòng Đã mơ chạy khắp cánh đồng Cà Mau… Chú lái trước, anh ngồi sau Rừng cao su mát một màu lá xanh Xe bay, nghiêng gió dạt cành Đã quen lối tắt đường quanh hiểm nghèo Đến đâu, anh cũng bám theo Áo bà ba, mũ tai bèo chú em! Câu thơ cũ, ai đem tới đó? Anh chạy vào đất đỏ làm phu Bán thân đổi mấy đồng xu Thịt xương vùi gốc cao su mấy từng! Nao nao nhìn mỗi góc rừng Cuối hàng cây thẳng, sáng bừng trời cao. Hầm tăng, ụ pháo, chiến hào Dấu răng vuốt Mỹ cắn cào, còn đau! Chị em tù những nơi đâu Côn Lôn, Phú Quốc, dìu nhau trở về Lá buông trắng vách lều tre Bài ca hy vọng hát nghe ấm lòng. Lộc Ninh xinh một cụm hồng Ai hay đất lửa, máu nồng đơm hoa! Cái vui sinh nở chan hoà Nghe rừng căng sữa, nhựa ra đầu mùa Lao xao phố thợ, chợ trưa Sầu riêng, măng cụt cũng vừa ngọt thanh Lá cờ nửa đỏ nửa xanh Màu đỏ của đất, màu xanh của trời Ngôi sao, chân lý của đời Việt Nam, vàng của lòng người hôm nay. Càng nhìn ta, lại càng say Biển Đông lồng lộng gió lay ngọn cờ.. Ôi, bà mẹ tóc bạc phơ Vườn riêng, mẹ hái trái dừa cho con Má già với trái dừa non Bởi thơm lòng má, nên ngon lòng dừa Dẫu còn cay đắng, nắng mưa Miền Nam mát ngọt, hồn ta vẫn đầy Trăng còn che nửa bóng mây Mà rừng lá nón đêm nay ngời ngời Gặp nhau, đồng chí đây rồi! Xôn xao hết đứng lại ngồi bên nhau Chuyện nhà, Nam Bắc, trước sau Mừng ra nước mắt, nên đau lại cười Phải chi còn Bác vô chơi! Bỗng nghe cháu nói.. đất trời lặng thinh Trông vời Đồng Tháp mông mênh Mấy con thuyền ngược dòng kênh, nặng hàng Sóng Tiền Giang gọi Hậu Giang Có ai về đó, ta sang cùng về! Hỡi người chị của Bến Tre Cửu Long đồng khởi bốn bề đó chăng? Miền Nam gan dạ ai bằng Đội quân đầu tóc, khăn rằn vắt vai Khăn rằn ai dệt cho ai Sợ chi súng đạn, rào gai quân thù! Ánh đèn soi giữa chiến khu Mái đầu tóc bạc, võng dù hoa râm Nhà anh lợp mái trung quân Quan thềm sương nắng, đêm xuân ngày hè Ngoài vườn reo một tiếng xe Tiếng reo se sẽ, mà nghe rộn ràng.. Chân nhanh qua ấp qua làng Đất còn nóng lửa Tràng Bàng, Củ Chi Dang tay một với, xa gì Sài Gòn ơi, lại phải đi bao ngày? Lưới nào vây nổi chim bay Chắc trong ấy nhớ ngoài này, chẳng yên! Chia tay lưu luyến mắt nhìn Sầu riêng bịn rịn nhớ miền Nam xa Ta về mở rộng đường ta Cho Nam với Bắc vào ra thêm gần Hành quân nhẹ bước sang xuân Chè xanh hoa nở trắng ngần đường xe.. Vượt Bù-gia-mập, Cao Lê Qua Xê-rê-pôk, lại về Tây Nguyên Tây Nguyên ơi! Bước truân chuyên Tuổi trai ta đã từng quen chốn này Ban-mê ngục sắt những ngày Cũng con đường máu đi đầy năm nao! Đường lên Đak Sút, Đak Pao.. Ngẩng trông núi dựng trời cao lạ lùng Bao la đất mới một vùng Dọc ngang thế trận, quân hùng là đây! Thác Gia-ly trắng tầng mây Ào ào, tưởng máy điện quay tưng bừng… Gặp anh, mừng thiệt là mừng Chào anh Núp của núi rừng tự do! Rằng: Qua gió lớn mưa to Lòng dân như nước Pa-cô càng đầy Tây Nguyên gan góc, dạn dày Như cây lim đứng, chẳng lay giữa ngàn. Hỏi đâu giặc đóng, giặc càn? Nó như kiến lửa, kiến đàn chạy quanh Nó leo lên ngon lên cành Mình ôm lấy gốc, nó giành thử coi! Một lời, nghe vút tiếng roi Nghe sông gọi suối, nghe voi gọi bầy.. Đường lên đỉnh núi Đak Lay Heo heo gió lạnh, sương dày vắng chim Biết ai mà hỏi mà tìm Con đường xưa của trái tim, đường này Đường đi từ tuổi thơ ngây Nửa vòng thế kỷ, hôm nay đường về.. Hương đâu thơm lựng rừng hè Nhặt cành lá quế mà tê tái lòng Trà My đấy, hỡi Trà Bồng Có hay cây quế đợi trông tháng ngày? Nâng cành quế héo trên tay Càng thương quế ngọt quế cay cùng người! Hội An, Đà Nẵng xa khơi Ấy nơi mẹ ắm, ấy nơi mẹ nằm Nhớ cồn cát trắng giăng giăng Nhớ thuyền Bàn Thạch, nhớ trăng biển Hàn Hẳn còn sóng gió gian nan Bên vui rồi lại Đại An. Sơn Trà. Sông Trà, sông Lại, sông Ba Khu Năm dằng dặc lòng ta mọi miền Vạn ngày, có buổi nào yên? Cá ăn phải máu, chim quên lối vườn Con người, như dãy Trường Sơn Vững chân bám trụ, chẳng sờn óc gan. Đạn bom, bão lụt, cơ hàn Chết đi lại sống, hết tàn lại tươi Thuỷ chung, vẫn đậm tình người Cắn đôi hạt muối, chung đời cháo rau Uống cùng viên thuốc chia đau Quên mình chia lửa, cứu nhau chia hầm. Hỡi em, dũng sĩ mười lăm Trẻ thơ mà đã ngang tầm nước non Hỡi ông, tuổi tám mươi tròn Ngực phanh mĩ súng, tra đòn chẳng nao Sống hiên ngang, sống thanh cao Quê hương, biết mấy tự hào lòng ta! Đường đi, như sự tình cờ Con sông My, lại bây giờ lần theo Vượt từ xưa, bước gieo neo Cùng dòng thác ấy, ngủ treo đầu cành Đọt lau, rau má vả xanh Đói lòng, hát khúc quân hành vẫn vui. Nhớ thương bạn, lại bùi ngùi Nhớ làng Rô, nhớ người nuôi năm nào Ghé thăm, lòng xót xa sao! Bến sông lửa cháy, bom đào bãi lau Hỏi Già, Già mất, còn đâu Hỏi em, em đã từ lâu chết rồi! Ôi! Làng Rô nhỏ của tôi Cao cao ngọn núi, chiếc nôi đại bàng Trăm năm ta nhớ ơn làng Cánh tay che chở bước đường gian nguy Thương em, cô gái sông My Nắm xôi đưa tiễn anh đi qua rừng. Anh đi, làng hỏi thăm chừng Làng xưa, anh vẫn nhớ từng người xa Hôm nay như trở lại nhà Bữa cơm dưa muối cũng là liên hoan Non cao rực rỡ ánh vàng Đêm rằm vằng vặc bến Giàng trăng lên… Con thuyền rời bến sang Hiên Xuôi dòng sông Cái, ngược triền sông Bung Chập chùng thác Lửa, thác Chông Thác Đài, thác Khó, thác Ông, thác Bà Thác bao nhiêu thác, cũng qua Thênh thênh là chiếc thuyền ta trên đời. Nỗi niềm chi rứa, Huế ơi! Mà mưa xối xả trắng trời Thừa Thiên Mưa từ biển nhớ mưa lên Hay mưa từ núi vui trên A Sầu? Nặng lòng xưa giọt mưa đau Mát lòng nay trận mưa mau quê nhà Mưa rào cho đất tươi da Hố bom lấp loáng như là gương soi Bãi sim, tà áo tím phơi Con sông A Sá, tóc dài làm duyên Rộn ràng tiếng hát thanh niên Mải mê xếp đá mà quên ướt mình.. Hỡi anh lái trẻ vô tình Dừng chân một chút mà nhìn quê tôi! Có đâu đẹp vậy tuyệt vời Trường Sơn lượn xuống hàng đồi thông reo Dòng Hương nước biếc, trong veo Gió khơi Bạch Mã, sóng đèo Hải Vân Huế mình đẹp nhất lòng dân Mùa Thu khởi nghĩa, mùa Xuân dậy thành Ngày đi tóc hãy còn xanh Mai về, dù bạc tóc anh cũng về Nhớ ai khắc khoải chiều hè Con chim cu gáy dốc Chè, nôn nao Bàng hoàng.. như giữa chiêm bao Trắng mây Tam Đảo tuôn vào Trường Sơn Dốc quanh sườn núi mưa trơn Tưởng miền Nam đó, chập chờn hôm mai. Đường đi.. hay giấc mơ dài? Nước non ngàn dặm nên bài thơ quê. Tố Hữu
