Nghị luận về câu ngạn ngữ: Cái rễ của học hành thì cay đắng nhưng quả của nó thì ngọt ngào

Dàn ý:

Nghị luận về câu ngạn ngữ Hi Lạp: "Cái rễ của học hành thì cay đắng nhưng quả của nó thì ngọt ngào"

1. Giải thích

Học hành là quá trình học và thực hành để mở mang kiến thức, nâng cao trình độ hiểu biết của mỗi người.

Rễ đắng và quả ngọt là hình ảnh ẩn dụ chỉ công lao học hành và kết quả học tập. Câu ngạn ngữ thể hiện nhận thức sâu sắc về qui luật của học vấn và vai trò quan trọng của việc học hành đối với mỗi người.

2. Phân tích - chứng minh

A: Học hành có những chùm rễ đắng cay

Việc học đòi hỏi tốn thời gian, công sức, trải qua cả một quá trình.

Quá trình học tập có những khó khăn, vất vả, gian nan: Chiếm lĩnh tri thức, luyện tập, thực hành.. Để có thể giỏi giang, thành công đòi hỏi phải từng bước chinh phục những bậc thang học vấn.

Quá trình học tập có khi phải trải qua những thất bại, phải nếm vị cay đắng: Điểm kém, bị quở mắng, thi hỏng..

B: Vị ngọt của quả tri thức hái được từ việc học hành

Vị ngọt của kết quả học tập trước hết là người học được nâng cao hiểu biết của bản thân, giàu có hơn về tri thức và tâm hồn, tự tin hơn trong cuộc sống.

Thành quả học tập mang lại niềm vui, niềm tự hào cho bản thân, gia đình, thầy cô giáo, nhà trường, quê hương..

Thành công trong học tập cũng chắp cánh cho những ước mơ, khát vọng mới trên con đường lập nghiệp.

Phải biết chấp nhận đắng cay trong giai đoạn đầu để sau đó hưởng thành quả tốt đẹp lâu dài.

Dẫn chứng:

Ê – đi – xơn: Phải trải qua hàng nghìn thí nghiệm, phải tìm tòi không ngừng để phát minh ra bóng đền điện.

Măc - xim Gorki: Phải kiếm sống bằng đủ thứ nghề vất vả nhưng không nguôi khát vọng học tập. Bằng con đường tự học đầy gian truân, say mê đọc sách tiếp cận ánh sáng văn minh nhân loại và trở thành nhà văn vĩ đại của nhân loại. (Bút danh: Gor - ki có nghĩa là cay đắng)

Mạc Đĩnh Chi: Bắt đom đóm cho vào vỏ trứng để lấy ánh sáng đọc sách, sau đỗ trạng nguyên.

3. Đánh giá – mở rộng

Câu nói bao hàm một nhận thức đúng đắn, một lời khuyên tích cực: Nhận thức được quá trình chiếm lĩnh tri thức, mỗi người cần có bản lĩnh, chủ động vượt qua khó khăn để thu nhận được thành quả tốt đẹp trong học tập.

Trong thực tế, nhiều người lười biếng không chịu khó học hỏi, trau dồi kiến thức, không biết biến nhựa đắng thành quả ngọt dâng cho đời; hay có những người ỷ lại người khác, không nỗ lực, dẫn đến những hành động gian lận, không trung thực trong học tập

Kết quả học tập nếu không từ công sức bản thân sẽ không bền, sẽ có lúc phải trả giá, sẽ trở thành kẻ kém cỏi trong cái nhìn của mọi người.

4. Bài học

Nhận thức: Xem câu ngạn ngữ là phương châm nhắc nhở, động viên bản thân trong quá trình học tập.

Hành động: Rèn ý thức vươn lên trong học tập, không đầu hàng gian nan thử thách, luôn hướng tới những ước mơ, khát vọng hái quả ngọt từ học vấn để thành công.

 

Bài làm 1

Học là quá trình cả đời phấn đấu mà bể học là vô tận nên Lênin đã nói: "Học, học nữa, học mãi". Nhưng không phải cứ muốn học thì có thể thành tài ngay được mà trước hết phải vật lộn với muôn vàn khó khăn ban đầu thì từ từ, ta mới có thể học lên cao nữa và gặt hái được nhiều thành quả hơn. Chẳng thế mà ngạn ngữ Hi Lạp đã có câu: "Cái rễ của học hành thì cay đắng nhưng quả của nó thì ngọt ngào".

Học hành là quá trình ta tích lũy, tiếp thu kiến thức, kinh nghiệm của biết bao thế hệ đi trước để lại, biến nó thành của mình rồi áp dụng vào thực tiễn hoặc mở rộng, đào sâu hơn những kiến thức đó. "Cái rễ đắng cay" của học hành là những khó khăn, trở ngại mà con người ta vấp phải khi bắt đầu tiếp cận với những nguồn tri thức mới. Còn "cái quả ngọt ngào" của nó là những thành công ta gặt hái được sau một quãng đường dài cố gắng học tập. Để có thể hiểu rõ hơn câu ngạn ngữ trên, chúng ta hãy tưởng tượng cây muốn đứng vững thì rễ cây phải bám sâu từng chiếc rễ nhỏ xuống lòng đất, nhưng để có được một chiếc rễ to và chắc khoẻ như thế thì không hề đơn giản. Từ đó ta có thể hiểu được nghĩa của câu ngạn ngữ này là: Nêu chúng ta có cố gắng, có quyết tâm vượt qua mọi khó khăn để học tập thì chúng ta sẽ thu được những kết quả mĩ mãn như mong đợi.

Thành quả luôn khiến người ta khao khát nhưng muốn với tới nó, ta phải trải qua rất nhiều đắng cay. Quá trình học hành cũng thế, con đường đi của học vấn không bao giờ rải hoa hồng. Bởi khi đứng trước một bể kiên thức bao la, vô tận con người ta dễ bị choáng ngộp, run sợ. Rồi khi tiếp cận với từng phần kiến thức mới mẻ hoàn toàn, con người dễ bị nản chí bởi không phải cứ học, đọc là nhớ được, áp dụng lại càng khó. Lúc này phương pháp học là một vị cứu tinh, tự thân mỗi người phải tìm cho mình một phương pháp học thích hợp với sở trường, hoàn cảnh, trí nhớ và cả khả năng tư duy của mình. Đó là một quá trình dài, mòn mỏi tìm tòi, sáng tạo, tham khảo nhiều nguồn để rút ra một phương pháp tối ưu cho mình. Có nhiều người đến đây rồi phải lạc lối nhiều lần mới tìm được đường ra. Rồi sau đó, nắm được phương pháp, ta còn cả một quá trình rèn luyện, phấn đấu tìm và tiếp thu kiến thức. Bên cạnh đó để có được trọn vẹn kiến thức thì ta phải trải qua quá trình kiểm chứng, sàng lọc lại cái cần thiết, tổng hợp hoặc phân chia theo chuyên ngành để nắm vững kiến thức mới áp dụng được nó. Quả thật quá trình học tập, tiếp thu kiến thức là không hề dễ dàng, đã có biết bao nhiêu người nản chí mà bỏ cuộc.

Chính những lúc khó khăn, nản chí như thế, con người ta mới nghĩ đến "những thành quả ngọt ngào" để làm động lực tiếp tục vươn lên trong cuộc sống. Nhưng nói như thế cũng không có nghĩa là việc học tập, tiếp thu kiến thức là một việc khó khăn và nhàm chán, mà ngược lại việc tiếp thu kiến thức có một sức hút kì lạ, khi con người ta biết cái này, sẽ khao khát muốn biết thêm cái nữa hoặc sâu hơn nữa về vấn đề đó. Cho nên càng học, con người ta sẽ khám phá ra nhiều điều mới mẻ hơn, hấp dẫn và lôi cuốn nhiều hơn nữa, khiến lượng kiến thức thu được ngày càng lớn dần làm ta hiểu biết hơn. Đồng thời, học là quá trình tích lũy kinh nghiệm, là sự chuẩn bị hành trang cho mỗi người bước vào đời, đối mặt với khó khăn của cuộc đời. Kiến thức và kinh nghiệm càng nhiều, con người ta sẽ càng vững tin hơn, càng đứng vững trước phong ba bão táp của cuộc đời sẽ càng thành công hơn. Kiến thức là một bể bao la rộng lớn, không bao giờ có định nghĩa "đủ" đối với việc học, chúng ta có thể học ở bất cứ người nào, bất cứ một lĩnh vực nào trong cuộc sống đầy màu sắc này. Trong xã hội, con người là nhân tố quyết định cho sư phát triển, con người càng tài hoa, đất nước càng phát triển. Nhật Bản là một ví dụ: Sau chiến tranh thế giới thứ hai, Nhật là một nước bị chiến tranh tàn phá nặng nề nhân dân bị nhiều thảm họa, đất nước ngập chìm trong suy thoái nhưng đến sau năm 1952, Nhật đã vươn lên nhanh chóng thành một siêu cường kinh tế do đã chú trọng đầu tư vào giáo dục, phát triển con người, coi con người là nhân tố quyết định tương lai và khuyến khích cho giáo dục phát triển.

Ở Việt Nam và cũng như trên thế giới, có biết bao tấm gương học tập cần cù, đóng góp sức mình vào sự thay đổi và phát triển của nước mình và của cả nhân loại. Ở Việt Nam ta, Bác Hồ là một tấm gương sáng: Bác đã bôn ba ra nước ngoài học tập mấy mươi năm trời nhọc'nhằn mới tìm ra lối đi cho dân tộc Việt Nam thoát khỏi kiếp lầm than. Rồi, Trần Đại Nghĩa cũng học tập ở nước ngoài rồi về Việt Nam, áp dụng được những điều đã học thêm với những sáng tạo mới của chính mình, đã chế tạo được đạn tầm xa, góp phần bắn rơi máy bay của giặc, làm nên một Điện Biên Phủ trên không lừng lẫy năm châu. Sau nhiều năm học tập, tìm tòi và nghiên cứu Edison đã sáng tạo ra dược bóng đèn dây tóc đầu tiên trên thế giới – làm nên bước ngoặt trong lịch sử văn minh nhân loại. Rồi cả những thủ khoa đại học đến từ những miền quê nghèo khó, ăn còn không đủ no nhưng nhờ quyết tâm, ý chí nghị lực, họ đã làm nên điều kì diệu mà không hề đổ lỗi cho hoàn cảnh.

Bên cạnh những tấm gương sáng ngời đó, có những người chỉ mới khó khăn bước đầu đã nản chí, buông xuôi. Hoặc có những người không chịu tìm tòi, nghiên cứu tiếp thu kiến thức mới mà chỉ "há miệng chờ sung", hoặc "học vẹt" cho nhớ để đối phó với thầy cô, để chạy theo điểm số dẫn đến con người không có kiến thức thật, không có thực học. Những người này ra đời không những không thành công mà rất dễ trở thành gánh nặng cho xã hội.

Vậy nên, chúng ta phải biết tự giác học là trên hết. Đặc biệt là những người còn ngồi trên ghế nhà trường cần phải ý thức được tầm quan trọng của sự tự giác trong học tập. Chúng ta càng phải biết tìm tòi nhiều nguồn kiến thức hơn để tích lũy, tìm được một phương pháp tối ưu nhất cho riêng mình. Phải học mọi lúc, mọi nơi, không chỉ từ sách vở mà còn từ những người xung quanh ta, bởi bất cứ người nào cũng có cái hay để ta học hỏi. Có thế, vốn sống của chúng ta mới rộng, kiến thức chúng ta mới phong phú, tinh thần chúng ta mới vững vàng để thành quả chúng ta đạt được càng mãn nguyện hơn. Chính vì vậy, không bao giờ được nản chí, hãy cố gắng phấn đấu hết mình, chúng ta sẽ thấy khả năng của mình là vô hạn, không gì là không thể đạt được cả.

 

Bài làm 2

Đối với mỗi đời người, học tập là một quá trình phấn đấu không ngừng nghỉ, kéo dài và không có điểm dừng. Con đường học tập mỗi người có thể có những hướng khác nhau, phương tiện khác nhau nhưng cả nhân loại vẫn có một điểm chung là khát vọng chỉnh phục tri thức để làm giàu cho mình và có ích cho đời. Quả thật, để thấu đạt điều đó quả thật chẳng khác gì câu ngạn ngữ Hi Lạp đã nói: "Cái rễ của học hành thì đắng cay nhưng quả của nó thì ngọt ngào".

Để có thể hiểu sâu sắc lời dạy thâm thúy của người xưa, trước hết ta phải tìm hiểu học là gì? Học hành gồm hai giai đoạn quan trọng đó là "học" bắt chước, tiếp thu kiến thức, kinh nghiệm của những người đi trước. Bước thứ hai "hành" là vận dụng tri thức đã học vào thực tiễn đời sống để mang lại hiệu quả cụ thể chứng minh việc học đã thành công. Một so sánh giàu hình ảnh và thú vị về "cái rễ đắng cay" : Thân cây được tốt tươi là từng khắc, từng phút cái rễ phải cắm sâu vào lòng đất tìm dinh dưỡng và tỏa khắp nơi trong lòng đất làm vững cho thân cây. Rễ cây làm được điều đó thật chẳng dễ chút nào. Cái "đắng cay" của rễ cây so với đó được "căn bản" – gốc rễ vững vàng của học tập là phải trải qua biết bao khó khăn cùng với những thiết tha sống đẹp, sống có ích làm động lực mới có thể thành công cho rá thành quả "ngọt ngào". Trong học tập, những thành quả đầy vinh dự là phải trải qua vô vàn những thử thách mới đạt được. Đúng vậy, có "ngậm đắng nuốt cay", có "vạn sư khởi đầu nan", thâm chí có hi sinh mất mát để nỗ lực thực hiện hoài bão mới sung sướng, tự hào cảm thấy thành quả đạt được của mình là đáng quý biết bao! Câu ngạn ngữ này cũng có thể hiểu theo câu tục ngữ của Việt Nam "Thất bại là mẹ thành công". Bởi, có trải qua và vượt lên "thất bại" của "cái rễ đắng cay" mới cảm nhận sâu sắc quả của nó ngọt ngào vì lòng ta thấy thanh thản, tự hào không hổ thẹn vì nó là thành quả từ mồ hôi công sức lao động chân chính của mình. Lời dạy từ câu ngạn ngữ như một chân lí tính chất của cuộc sống là luôn có những rào cản tất yếu dường như để thử thách con người và cũng để từ đó nhận ra chân giá trị của con người. Từ đó, ta sẽ nhận ra hướng phát triển của con người và xã hội. Học hành cũng không nằm ngoài ranh giới của quy luật bất biến đó.

Đối với học sinh, những khó khăn trong học tập có thể kể đến như tiếp thu kiến thức vừa nhiều vừa phức tạp; khó khăn trong việc vận dụng các tri thức ấy vào thực hành.. Những thử thách ấy đòi hỏi mỗi con người phải có nghị lực, ý chí và khát vọng cao đẹp để phát triển. Có ý chí, nghị lực con người mới có đủ sức mạnh để vượt qua thử thách. Có ý chí nghị lực và thiết tha cao đẹp, con người mới xa lánh được những cám dỗ tầm thường để đến với thành công. Có ý chí nghị lực, con người mới có thể đạp bằng những gian khó vững bước đi, bỏ lại những thất bại đã qua. Bằng ý chí nghị lực con người mới có thể đi trọn con đường học vấn mà mình đã chọn. Bởi lẽ "lửa thử vàng gian nan thử sức" và sau thất bại, con người phải mạnh mẽ hơn, phát triển hơn khi nhận ra điểm yếu của mình mà phấn đấu hơn. Người đi học cả đời chắc chắn ai cũng hiểu rõ điều đó. Có như vậy họ mới có động lực để chấp nhận "Cái rễ đắng cay của học hành" và chờ đợi "quả ngọt ngào" của những tháng ngày gian khó trải qua!

Thực tế cuộc sống minh chứng rõ ràng nhất cho tính đúng đắn của câu ngạn ngữ. Trong lớp học cùng vậy, bao giờ cũng luôn có sự cạnh tranh trong sáng, lành mạnh và công bằng giữa các học sinh. Đó cũng là một phần động lực không nhỏ đánh thức khả năng cầu tiến của mỗi học sinh. Cũng từ đó họ ý thức được giá trị đích thực của bản thân và xa lánh những ham muốn tầm thường,

Thế nhưng, hiện thực đời sống không phải ai cũng ý thức được điều đó. Vẫn còn đó những học sinh lêu lổng ăn chơi, thiếu ý thức được giá trị to lớn và ý nghĩa của việc học để hoàn thiện mình và phát triển xã hội. Vẫn còn đâu đấy những người dù có cố gắng nhưng chưa thật sự nỗ lực hết mình nên vần dễ dàng quỵ ngã trước những cám dỗ, trước những thói hư tật xấu, và rồi họ mất dần ý chí tự vươn lên. Cũng có một bộ phận dựa vào những thứ có sẵn từ gia đình như tiền bạc quá nhiều, nhưng bậc cha mẹ hoặc là quá ca tụng đồng tiền, hoặc là quá mải mê công việc, chủ quan không chăm sóc chu đáo đời sống tâm hồn của con cái, khiến cho nhận thức của con mình sai lệch và từng bước rơi vào hư hỏng và đương nhiên ý chí sống hầu như còn lại quá ít để đối diện với thực tiễn nhiều biến động của đời sống con người.

Tóm lại, chỉ có những ai chịu những thử thách trong học tập mới có thể thu được "quả ngọt". Mỗi người là một "con nợ" của xã hội. Sống là hoàn thiện bản thân, trả "nợ" cho gia đình và xã hội. Bởi ta lớn khôn đến hôm nay là bắt đầu từ gia đình và xã hội. Sống là quá trình phấn đấu không ngừng nghỉ và cố vượt qua thất bại để thành công. Người đi học chân chính luôn lấy những lời dạy chí tình, chí lí của tiền nhân để khỏi rơi vào bóng của cuộc đời.