Nghị luận tổng hợp: Vẻ đẹp các cô gái trong Những ngôi sao xa xôi - Lý tưởng sống của thanh niên

Đề văn nghị luận văn học kết hợp nghị luận xã hội:

Em hãy phân tích để làm nổi bật vẻ đẹp của các cô gái thanh niên xung phong mở đường trong truyện ngắn "Những ngôi sao xa xôi" của Lê Minh Khuê. Từ đó nêu suy nghĩ về lý tưởng sống của tuổi trẻ hiện nay

I. Định hướng chung:

* Mở bài: Giới thiệu tác giả, tác phẩm, vẻ đẹp của các nhân vật

*Thân bài:

- Hoàn cảnh sáng tác tác phẩm

- Khái quát hoàn cảnh sống và chiến đấu của ba cô gái

- Vẻ đẹp chung của ba cô thanh niên xung phong

- Những nét tính cách đẹp riêng của mỗi người

+Nhân vật chị Thao

+ Nhân vật Nho

+ Nhân vật Phương Định (phân tích, cảm nhận chi tiết nhất)

- Giá trị nghệ thuật của truyện

*Kết bài: Khái quát nghệ thuật của truyện, vẻ đẹp của các cô gái, ý nghĩ thông điệp của các nhân vật gửi gắm qua 3 nhân vật.

* suy nghĩ về lý tưởng sống của tuổi trẻ hiện nay

- Mở đoạn: Giới thiệu chung về vai trò của lý tưởng sống

- Thân đoạn:

+Giải thích lý tưởng sống là gì?

+ý nghĩa của lý tưởng sống

+ Bài học rút ra cho mọi người nói chung, thanh niên nói riêng

- Kết đoạn: Khẳng định lại đề

Bài làm:

Lê Minh Khuê là nữ nhà văn xuất sắc chuyên viết về cuộc sống chiến đấu của tuổi trẻ ở tuyến đường Trường Sơn. Truyện ngắn "Những ngôi sao xa xôi" là tác phẩm tiêu biểu khắc họa vẻ đẹp của các nữ thanh niên xung phong trên tuyến đường trường Sơn trong giai đoạn cuộc kháng chiến chống Mĩ ở vào giai đoạn ác liệt nhất. Trong đó, chị Thao, Nho, Phương Định là những cô gái thanh niên xung phong trẻ tuổi vừa dũng cảm tinh thần trách nhiệm với công việc, tình đồng chí đồng đội sâu sắc, vừa hồn nhiên, vô tư, trong sáng, lạc quan.

Trong câu chuyện, hoàn cảnh sống, chiến đấu của các cô gái được tác giả tái hiện là một tình huống quen thuộc trong chiến trường những năm tháng chống Mỹ cứu nước gian khổ ác liệt nhưng lại là công việc thường nhật của các cô gái trong tổ trinh sát mặt đường – đó là tình huống phá bom. Tình huống truyện được xây dựng rất gay cấn, kịch tính, lôi cuốn, thu hút người đọc người nghe. Việc tác giả đặt nhân vật vào ranh giới giữa sự sống và cái chết rất mong manh có tác dụng càng làm nổi bật phẩm chất anh hùng của các cô gái trong trong việc cũng như trong cuộc sống sinh hoạt thường nhật. Nho, Thao, Phương Định còn là những cô gái xung phong rất trẻ, họ sống "một cái hang lớn dưới chân cao điểm" giữa vùng trọng điểm bắn phá của giặc Mĩ, nơi tập trung nhiều nhất bom đạn của kẻ thù. Ở đây, thước phim của tác giả khắc họa rất thực chiến tranh vô cùng tàn khốc, không có dấu hiệu của sự sống. Đó là: Nơi đây tập trung nhiều nhất bon đạn của kẻ thù nên nơi họ sống đường bị đánh lở loét, màu đất đỏ, trắng lẫn lộn, hai bên đường không có lá xanh, chỉ có những thân cây bị tước khô cháy, những cây lớn nằm lăn lóc, những tảng đá to, những thùng xăng hoặc những thành ô tô méo mó, han rỉ nằm trong đất. Hoàn cảnh sống của các cô gái càng giúp người đọc cảm nhận được sự khó khăn gian khổ mà các cô gái phải trải qua.

Công việc của các cô gái là phá bom. Phương Định kể: "Một ngày chúng tôi phá bom đến năm lần. Ngày nào ít: Ba lần". Bằng những lời kể mộc mạc, giọng điệu tự nhiên, chúng ta càng cảm nhận được công việc của các cô nguy hiểm và gian khổ biết bao! Có thể thấy, ngay cả việc tác giả lựa chon hoàn cảnh sống và công việc của các cô gái đã tạo nên dấu ấn riêng của truyện ngắn, để truyện ngắn sống mãi với bạn đọc. Phẩm chất anh hùng của những cô gái thanh niên xung phong trẻ tuổi trong truyện ngắn sẽ mãi là tấm gương cho thế hệ trẻ học tập và noi gương.

Hình tượng trung tâm của truyện chính là ba nữ thanh niên xung phong: Phương Định, Nho, Thao – những nữ thanh niên xung phong trẻ tuổi. Cả ba cô đều là con gái Hà Nội. Tuy cá tính và hoàn cảnh riêng mỗi người mỗi khác nhưng họ đều có những phẩm chất vừa cao đẹp, vừa bình dị, lạc quan của thế hệ trẻ Việt Nam trong chiến tranh chống Mĩ. Trong công việc, các cô rất dũng cảm, sẵn sàng hi sinh và vô cùng có trách nhiệm với nhiệm vụ được giao. Ở các cô, tinh đồng đội keo sơn gắn bó. Các cô cùng phân công nhau phá cho hết bom, cùng hỗ trợ nhau để hoàn thành nhiệm vụ: Tôi một quả bom trên đồi, Nho hai quả bom dưới lòng đường, chị Thao một quả dưới chân cái hầm Barie cũ ". Ngay cả khi Nho bị thương thì cả Phương Định và chị Thao đã lo lắng, chăm sóc cho Nho như một người em gái. Rồi mỗi lần đồng đội đi làm nhiệm vụ ở ngoài cao điểm là các cô lo lắng cho đồng đội; hồi hồi và căng thẳng chờ tin đồng đồng đội. Bên cạnh đó, trong cuộc sống thường nhật, các cô có lối sống lạc quan, dễ xúc động, thích làm đẹp và có nhiều mơ ước. Những cảm xúc hồn nhiên ấy như nguồn sống, như điểm tựa giúp họ thêm vững vàng để họ vượt qua những khó khăn gian khổ.

Bên cạnh những phẩm chất cao đẹp chung, mỗi nữ thanh niên xung phong còn mang nét tính cách đẹp riêng. Trước hết, với nhân vật chị Thao, là chị cả nên chị Thao có phẩm chất cứng cỏi, điềm tĩnh nhất tổ trinh sát mặt đường. Từ lúc sắp bước vào cuộc chiến đến sau cuộc chiến chị đều luôn bình tĩnh đến phát sợ. Nên khi từ mặt đường đầy đạn bom trở về chị vẫn bình thản như không. Chị phân công nhiệm vụ rất quyết đoán, rất hợp lý và hiệu quả: Phương Định ở lại hàng trực điện đài còn chị và Nho lên mặt đường. Ngay cả khi Nho bị thương, dù trong lòng rất lo lắng nhưng chị không hề khóc, còn bảo Phương Định hát để xua đi căng thẳng, lấy lại sự lạc quan cho đồng đội. Cách chị quan tâm, chăm sóc đồng đội rất kín đáo, âm thầm. Khi Nho bị thương, Khi Nho bị thương, chị rất lo lắng, săn sóc tận tình từng hớp nước, cốc sữa cho Nho. Chị ngắm nhìn Nho ngủ, sửa cổ áo, mái tóc cho Nho.. Còn trong cuộc sống thường nhật, chị lớn tuổi hơn nên những mơ ước và dự định về tương lai của chị Thao cũng thiết thực hơn. Là con gái, nên chị cũng có vẻ đẹp dịu dàng, nữ tính. Chị cũng rất sợ khi phải nhìn thấy máu và còn sợ cả vắt nữa. Chị Thao cũng thích hát, dù hát sai lời và sai nhạc nhưng chính tiếng hát yêu đời, cất lên từ cuộc chiến tranh để khẳng định bản lĩnh, sức mạnh, niềm tin vào lí tưởng của thanh niên thời đại những năm chống Mĩ. Bởi vậy, chị có đến ba quyển sổ dày để chép bài hát. Chị cũng thích làm đẹp, lông mày tỉa nhỏ và áo lót thêu chỉ màu. Chính vẻ đẹp của chị Thao đã khiến chị trở nên gần gũi hơn, đời thường hơn.

Bên cạnh chị Thao, Nho là nhân vật nữ thanh niên nhỏ tuổi nhất trong tổ trinh sát mặt đường. Dù ít tuổi nhất nhưng Nho cũng mang những nét can đảm riêng, khó lẫn. Mạnh mẽ, can đảm dám đối mặt với đạn bom của chiến tranh. Khi bị thương cô không kêu rên một tiếng không về quân y viện chữa trị mà vẫn bám trụ lại cao điểm để hoàn thành công việc của mình. Nho xinh xắn, dễ thương, nhỏ nhẹ, dịu dàng, duyên dáng. Trông cô nhẹ mát mẻ như một que kem trắng bé nhỏ khiến Phương Định thương mến đến mức muốn bế lên tay. Bởi thế, Nho được các chị yêu chiều như cô em út trong nhà. Nho hay vòi vĩnh, làm nũng các chị hay đòi ăn kẹo, lần nào Phương Định cũng chiều theo cô.

Ngoài hai nhân vật chị Thao và nho thì Phương Định là người con gái có vẻ đẹp vô cùng nội tâm sâu sắc, đồng thời cũng là nhân vật kể chuyện xưng tôi. Phương Định là một người con gái sinh ra từ thủ đô Hà Nội từng là nữ sinh của trường trung học. Khi đất nước lâm nguy, Phương Định lên đường tham gia lực lượng thanh niên xung phong với một tinh thần quả cảm. Trong cả đời thường lẫn công việc, cô có nhiều phẩm chất cao đẹp. Trước hết, Phương Định là cô gái trẻ trung, xinh đẹp, dễ mến, thân thiện. Cô có hai bím tóc dày, tương đối mềm, một cái cổ cao, kiêu hãnh như đài hoa loa kèn. Đôi mắt màu nâu, dài dài, hay nheo nheo như chói nắng. Cô cũng là cô gái nhạy cảm, hay xúc động. Gặp trận mưa đá, cô vui thích cuống cuồng khi gặp cơn mưa đá - một niềm vui rất đỗi nữ tính. Nhưng nhìn trận mưa đá, cô lại nhớ Hà Nội, nhớ gia đình, nhớ mẹ, nhớ những kỉ niệm tuổi thơ hồn nhiên, trong sáng bên gia đình và bạn bè. Cô còn rất hồn nhiên, mơ mộng, yêu đời. Trong bom đạn khốc hết, cô vẫn hồn nhiên hát, hát dân ca quan họ mềm mại dịu dàng hát Ca-chau-Sa của Hồng quân Liên Xô, hát dân ca Ý trữ tình giàu có. Chính những xúc cảm hồn nhiên như nguồn sống, là điểm tựa giúp cô có thêm sức mạnh vượt qua mưa bom bão đạn của chiến trường. Với đồng đội, mến đồng đội, quan tâm, tôn trọng tất cả những người bạn, người anh em cùng sống và chiến đấu với mình. Riêng với Thao và Nho, Phương Định có tình cảm gắn bó sâu nặng, thân thiết, coi 2 nữ đồng đội như các chị em ruột. Bởi thế, trong lời kể của mình về Nho và chị Thao, Phương Định dành lời kể đầy trìu mến. Cô lo lắng, sốt ruột khi đồng đội lên cao điểm chưa về. Bên cạnh những vẻ đẹp nữ tính đời thời, trong công việc, Phương Định là nữ thanh niên trẻ tuổi có phẩm chất anh hùng, nghiêm túc trong công việc, tinh thần dũng cảm, dù thần chết luôn rình rập. Cô cũng vô cùng dũng cảm và có tinh thần trách nhiệm cao đối với công việc hiểm nguy. Lòng gan dạ, dũng cảm thái độ bình tĩnh của Phương Định được thể hiện rõ nét trong một lần cô phá cô phá bom. Sau khi máy bay địch trút bom, khói đen vật vờ trên không trung, còn bốn quả bom chưa nổ. Cô bình tĩnh và dũng cảm tiến gần lại quả bom, cô không đi khom mà" đàng hoàng bước tới ". Cô chủ động tự tin thực hiện từng thao tác phá bom, xới xẻ đào đất, có lúc lưỡi xẻng chạm trúng vào quả bom. Công viẹc thật nguy hiểm, quả bom có thể sẽ nổ ngay lúc đấy, cái chết có thể ập tới trong gang tấc. Bởi vậy, công phá bom đòi hỏi nữ chiến sĩ phải thật quả cảm, có tinh thần trách nhiệm cao cùng với thao tác thật chính xác. Bạn đọc dõi theo các động tác thật chính xác của cô:" Cẩn thận bỏ cái gói thuốc mìn xuống cái lỗ đã đào "," châm ngòi "," chạy lại chỗ ẩn lấp của mình "mà cũng hồi hộp, lo lắng, cũng căng thẳng tột độ. Thế mà cái công việc khủng khiếp bóp nghẹt trái tim ấy của cô không chỉ đến một lần trong đời mà đến hằng ngày. Ở đây, dường như nữ nhà văn Lê Minh Khuê đã hóa thân vào nhân vật thì mới có thể tái hiện tỉ mỉ, chân thực những suy nghĩ nội tâm cũng như đời sống chiến đấu nơi chiến trường ác liệt của nhân vật Phương Định. Có thể nói, Phương Định chính là một hình ảnh đẹp tiêu biểu cho vẻ đẹp của thế hệ trẻ Việt Nam thời chống Mỹ.

Để tái hiện thành công phẩm chất cao đẹp của các nhân vật, tác phẩm đã sử dụng ngôi thứ nhất, theo điểm nhìn của nhân vật Phương Định để người đọc thấy được thế giới nội tâm, những suy nghĩ và những cảm xúc của nhân vật. Lời kể chuyện tự nhiên kết hợp với nghệ thuật xây dựng nhân vật, nhất là miêu tả diễn biến tâm lí rất đặc sắc. Ngôn ngữ kể chuyện rất giản dị vừa mang tính khẩu ngữ vừa đậm chất trữ tình, giàu hình ảnh, giàu cảm xúc. Truyện ngắn sử dụng nhiều câu văn ngắn, nhịp điệu dồn dập, gợi không khí căng thẳng khẩn trương ở chiến trường. Có thể nói rằng, nữ nhà văn viết về những nữ thanh niên xung phong bằng cả sự trải nghiệm nơi chiến trường và bằng tình cảm yêu mến kính phục các cô gái trẻ.

Tóm lại, bằng việc chọn ngôi kể thứ nhất, xây dựng nhân vật qua lời nói, hành động, qua miêu tả nội tâm, tác giả đã khắc họa thành công vẻ đẹp đời thường bình dị mà đầy quả cảm, anh hùng của các nữ thanh niên trong truyện" Những ngôi sao xa xôi ". Qua truyện ngắn, người đọc hình dung rõ vẻ đẹp của thế hệ thanh niên xung phong trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ. Các cô gái trong truyện sẽ mãi là những ngôi sao sáng nhất, đẹp nhất trong bầu trời văn học viết về thời kì kháng chiến chống Mỹ vĩ đại của dân tộc ta.

Hình ảnh các cô gái thanh niên trong truyện ngắn trên chính là tấm gương về lý tưởng sống cho thanh niên ngày nay. Nói cách khác, trong cuộc sống, để đạt được mục đích, ước mơ thì bất cứ ai cũng phải có một lý tưởng sống tốt đẹp. Trước hết ta phải hiểu" lý tưởng sống "là gì?" Lý tưởng sống"là mục đích sống, khát vọng sống cao đẹp để sống hữu ích và sẵn sàng hi sinh quyền lợi của bản thân, đặt lợi ích của tập thể lên trên hết. Vậy lý tưởng sống có ý nghĩa gì đối với con người? Lý tưởng sống giúp cho bản thân mỗi người luôn cảm thấy thanh thản, lạc quan, vui vẻ, hạnh phúc. Lý tưởng sống góp phần bồi đắp vẻ đẹp tâm hồn cho mỗi người, giúp con người hoàn thiện nhân cách. Lý tưởng sống giúp bản thân có định hướng phấn đấu để vươn lên, là điều kiện để giúp con người sống có ý nghĩa hơn, sống tốt, sống đẹp hơn. Lý tưởng sống được coi là yếu tố quan trọng góp phần xây dựng xã hội ngày một giàu đẹp và văn minh. Bởi vậy, trong thời kỳ công nghiệp hóa – hiện đại hóa như ngày nay, thế hệ trẻ, thanh niên cần hiểu được tầm quan trọng của lý tưởng sống với bản thân và cộng đồng. Mỗi thanh niên cần hiểu rõ năng lực và khả năng của mình để vạch định ra cho mình một lý tưởng sống tốt đẹp. Đồng thời, thanh niên cần biết bộc lộ lý tưởng sống bằng việc làm, hành động cụ thể, phải nỗ lực học tập, lao động, làm việc, rèn luyện, tu dưỡng, không ngại khó, ngại khổ, không nản lòng, nhụt chí trước thất bại. Mỗi người cần phải xác định: Phục vụ cho bản thân, cho gia đình và quê hương đất nước là việc làm vĩ đại nhất. Như vậy trong cuộc sống của mỗi người cần phải có lý tưởng sống cao đẹp, đặc biệt là thanh niên. Ngay từ bây giờ, chúng ta hãy tạo cho mình lý tưởng sống cao đẹp để sống hữu ích nhé!