Lá ngón là lá gì? Theo wikipedia, Cây lá ngón hay còn được gọi là cây rút ruột, co ngón, hổ mạn trường, hổ mạn đằng, hoàng đằng, đoạn trưởng thảo.. trước đây nó thuộc họ Mã tiền nhưng từ năm 1994 đến nay thì được xếp vào họ Hoàng đằng. Tuy nhiên không phải loại lá ngón nào cũng giống nhau và có những loại được gọi chung là "lá ngón" nhưng chúng có thể chế biến và ăn được. Đặc điểm của cây lá ngón Lá ngón là một loại cây thân leo quắn thường xanh, có thể dài tới 12m, thường xuất hiện phổ biến ở miền rừng nút các nước như Việt Nam, Ấn Độ, Indonesia, Lào.. và một số tỉnh phía Bắc Trung Quốc, Đài Loan. Cây lá ngón thường được tím thấy trong các cánh rừng rậm và dày ở độ cao từ 200 đến 2000 mét so với mặt nước biển. Thân cây có khía. Cành non màu xanh lục nhạt không có lông, cành già màu xám nâu nhạt. Lá mọt đối, không lông, hình trứng hay hình trứng mũi mác, đầu nhọn, mép nguyên, xanh nhắn bóng, có thể dài từ 7 - 12 cm. Hoa của cây lá ngón mọc thành xim đầu cành hay kẽ lá. Năm cánh hoa màu vàng, tràng hoa hình phễu, ra hoa trong giai đoạn từ tháng 5 đến tháng 11 - 12 hàng năm. Quả của cây lá ngón là dạng quả nang, hình thoi elip hay hình trứng, có kích thước 1-1.4 x 0.6-0.8 cm, nhẵn và không có lông, màu nâu. Hạt cây nhỏ cỡ 0.5 cm, dạng từ hình elip tới hình thận, màu nâu nhạt, phần giữa có lông, có diềm cánh mỏng xung quanh giúp hạn cỏ thể phát tán theo chiều gió. Lá ngón là loài cây ưa sáng nên thường mọc chỗ đất trống, bìa rừng, hoặc thậm chí là mọc dại ven đường. Lá ngón có độc không? Câu trả lời hiển nhiên là có. Độc tính của lá ngón đến từ các ancaloit chứa trong toàn bộ cây, giảm từ rễ, lá, hoa, quả và thân cây. Ở Việt Nam và Trung Quốc, nó được coi là một trong bốn loại cây có độc tính hàng cao nhất, xếp vào nhóm thuộc động bảng A, một số người còn cho rằng chỉ cần ăn ba lá ngón là có thể gây chết người. "Nếu có nắm lá ngón trong tay lúc này, Mị sẽ ăn cho chết ngay, chứ không buồn nhớ lại nữa." Sơ cứu ngộ độc lá ngón Khi phát hiện người bị ngộ độc cây lá ngón, phương pháp xử trí ban đầu hết sức quan trọng, phải nhanh chóng loại bỏ chất độc ra khỏi cơ thể bằng các biện pháp như: Gây nôn, uống đầy nước, móc họng để kích thích gây nôn. Sau đó nhanh chóng chuyển đến cơ sở y tế gần nhất để loại bỏ độc chất, ngăn cản hấp thu độc chất bằng cách rửa dạ dày, uống than hoạt, truyền dịch. Khẩn trương vận chuyển bệnh nhân tới bệnh viện chuyên khoa có đầy đủ các trang thiết bị cấp cứu điều trị giải độc. Tránh những biến chứng muộn nặng nề, nguy hiểm, nguy cơ dẫn đến tử vong. Hiệu quả cấp cứu chỉ khi được thực hiện sớm dưới 1 giờ đồng hồ. Tuy nhiên, hiện nay do thiếu hiểu biết, các vụ tự tử hoặc đầu độc bằng lá ngón xảy ra khá nhiều, đặc biệt trên các tỉnh vùng núi. Khi đó, khả năng cứu sống nạn nhân khó đạt 100% do không thể sơ cứu kịp thời, đúng lúc. Lá ngón có tác dụng gì? Ngoài tính độc đã biết sẵn, cây lá ngón còn có một công dụng khác đó là chữa mụn nhọt, nổi mề đay trên da. Dân gian thường có câu "lấy độc trị độc", điều này là hoàn toàn đúng với cây lá ngón. Người ta giã nát lá ngón và đắp vào bên ngoài các vết thương như đánh đòn hay ngã đau, hoặc lấy lá ngón sắc với nước để rửa vùng vết thương. Tuy nhiên cần lưu ý thật kĩ trong quá trình chế biến và xử lý vì độc tính của cây và lá rất cao, không cẩn thận có thể gây nguy hiểm cho người sử dụng và những người xung quanh. Lá ngón có độc - nguy hiểm chết người Lá ngón có ăn được không? Rõ ràng là, khi nhắc đến lá ngón, người ta sẽ nghĩ ngay đến một loại cây kịch độc và là một trong những loài cây nguy hiểm nhất. Tuy nhiên, đối với người dân ở vùng Mường So (Lai Châu) thì lá ngón là là một món đặc sản vô cùng hấp dẫn. Tại sao lại như vậy? Câu trả lời là do lá ngón cũng có "lá this" và "lá that" hay lá ngón có độc và lá ngón không độc. Lá ngón không độc Người dân ở vùng Mường So thuộc tỉnh Lai Châu thường chế biến lá ngón trở thành nhiều món ăn hấp dẫn và thậm chí còn trở thành đặc sẳn riêng của vùng. Theo lời của những người lớn tuổi kể lại, lá ngón có hai loại, độc và không độc. Cây lá ngón không độc đã được người dân nơi đây phát hiện từ rất lâu và đem ươm trồng tại vườn để chế biến thành những món ăn hấp dẫn. Tương truyền, nguồn gốc của cây lá ngón không độc này bắt nguồn từ câu chuyện tình của đôi trai gái người Thái. Do bị gia đình cô gái ngăn cấm nên cả hai người đã quyết định tìm đến cái chết bằng lá ngón. Nhưng kì lạ thay khi nhai thứ lá này thì họ lại không cảm nhận được chất độc mà ngược lại còn là vị ngọt ngọt chát chát lạ lẫm giống như dự vị tình yêu của chính hai người. Kể từ đó, lá ngón không độc đã được phát hiện và trở thành loại rau xanh với nhiều công dụng khác nhau trong nền ẩm thực của người dân nơi đây. Lá ngón xào tỏi - đặc sản Lai Châu Người ở Mường So tận dụng loại lá ngón không độc để làm thành nhiều món ăn trong bữa cơm gia đình. Kiểu truyền thống nhất là luộc hoặc nấu canh và thưởng thức như một loại rau thanh mát, ngọt bùi. Nhưng hấp dẫn nhất chính là món xào tỏi, một đặc sản nổi tiếng được người dân dùng để tiếp đãi thực khách. Nếu có dịp ghé thăm Tây Bắc và định thưởng thức món đặc sản này thì bạn phải thật cẩn thận, nhờ người dân có nhiều kinh nghiệm chọn mua nhé!
