Ivanhoe - Walter Scott Ivanhoe (phát âm tiếng Việt như là Ai-van-hô) là tiểu thuyết nổi tiếng nhất của nhà văn Walter Scott (1) xuất bản vào năm 1820, là một cuốn tiểu thuyết hư cấu lịch sử, cốt truyện được xây dựng lấy bối cảnh của nước Anh thế kỉ XII, kể về cuộc đấu tranh giữa người Normandy từ Pháp tới với người Saxon cũng như về những đụng độ tranh giành quyền lực trong giới quý tộc Anh, qua đó đề cao tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc và đức tính thượng võ cao quý của người Anh thời cổ mà nhân vật chính là Ivanhoe, một hiệp sĩ thời Trung Cổ của nước Anh. Tác giả đã dựa vào một bi kịch cũ, ít giá trị, là Runnamede của Logan nhưng thay đổi hẳn cốt truyện và lồng vào một chủ đề mới. Chủ đề của sách phản ánh tinh thần nhân dân nước Anh trong khoảng đầu thế kỷ XIX, khi giai cấp tư sản dân tộc đang phát triển, chiến thắng cuộc xâm lăng của đế quốc Pháp dưới thời đế chế Napoleon I: Cedric (cha của Ivanhoe) tiêu biểu cho những người Saxon thuần túy, có ý thức dân tộc mãnh liệt, đương đầu với bọn quý tộc Normans, đại diện cho bọn xâm lược. Cuốn sách có một giá trị nhân đạo sâu sắc ca tụng tự do một cách nồng nhiệt, đề cao những đức tinh cao quý như tinh thần ưa chuộng công lý, tinh thần vị tha, đức hy sinh, lòng dũng cảm, tính cương trực.. dưới hình thức những phong tục mã thượng đẹp đẽ thời cổ. Tác giả có quan điểm khá tiến bộ trong những vấn đề tôn giáo, chủng tộc và đẳng cấp: Bênh vực quyền sống và giá trị của dân tộc Do Thái, đề cao những nhân vật xuất thân từ quần chúng, như anh chăn lợn Gurth, anh hề Wamba, cho ta thấy cả bản chất tốt đẹp của người bình dân: Họ có tinh thần yêu tự do công lý, họ cũng thông minh, dũng cảm và có đức hy sinh. Cuốn sách Ivanhoe không chỉ có sức hấp dẫn đặc biệt bởi bởi cốt truyện có tính chất ly kỳ, nhưng không rối rắm mà còn ở chỗ nó tái hiện được một cách rất thực, đúng với thực tế lịch sử: Cảnh tượng, không khí cổ kính, lối sống quý tộc Anh.. thời trung cổ. Chỉ là với lối hành văn đặc sắc, khi dí dỏm tế nhị, lúc trang trọng hùng hồn của tác giả sẽ đưa ta vào một thế giới thời trung cổ sống động hơn, phong phú hơn, lộng lẫy hơn so với thực tế mà thôi. Cuộc sống trong truyện cũng được miêu tả rất sinh động, các nhân vật va chạm nhau, yêu đương, căm thù, ao ước, chiến đấu.. với một cường độ rất cao. Trong đó nhân vật trung tâm của cuốn sách, hiệp sĩ Ivanhoe đóng vai trò là người mang chân lí và sức mạnh chính nghĩa, có tính chất quyết định trong mạch văn của sách. Ivanhoe là người vừa mang tư tưởng của tác giả, vừa mang khát vọng của con người: Có tài năng, sự dũng cảm, thích chinh phục và có một tình yêu đẹp, là một mẫu hình hoàn hảo cho một hiêp sĩ chân chính. Ivanhoe trên Đài tưởng niệm Scott, Edinburgh (được điêu khắc bởi John Rhind) Những nhân vật khác trong truyện như Cedric, Rebecca, Isaac, Bois-Guilbert, De Bracy, Richard, John.. đều có tính cách riêng, phức tạp, sâu sắc của con người thực, nên hấp dẫn người đọc mạnh mẽ. Như Richard đệ nhất, dũng mãnh hào hiệp, một con người bình dị mà sinh động, gần gũi mà cao quý đã tạo được dấu ấn trong lòng người đọc. Hay là hoàng tử John, em trai Richard là một nhân vật phản diện điển hình nhất, được tác giả hội tụ đủ mọi thói hư tật xấu: Vừa có cái cao ngạo, tự đắc, nham hiểm của kẻ có quyền thế nhưng hành động lại biểu lộ một cách kệch cỡm, vì vậy nhân vật này tạo ra không chỉ là cảm giác căm ghét khinh bỉ mà còn là sự hài hước, gây cười cho người đọc. Hoặc Isaac, cha Rebecca nhân vật điển hình cho hình tượng của người Do Thái, là một người Do Thái giàu có, khôn khéo, giảo hoạt, keo kiệt, bủn xỉn nhưng lại đặc biệt yêu thương con gái của mình; đây là một nhân vật làm người đọc có lúc cảm thấy đáng khinh lại có lúc thấy đáng thương. Có người nhận xét rằng quan niệm của tác giả về vấn đề hạnh phúc rất tiêu cực: Hạnh phúc là ở chỗ biết chịu đựng những đau khổ và thiệt thòi trong cuộc sống, theo ý Chúa Trời, nên tác giả đã để cho Rebecca thất tình, trở về Palestine, tìm quên trong những việc thiện, lấy sự hy sinh những tình cảm cá nhân của mình làm hạnh phúc. Tuy nhiên, theo mình thì tình tiết này không liên quan gì đến quan niệm hạnh phúc cả, quyết đinh của Rebecca chỉ cho thấy sự sắp xếp của tác giả thật hợp lý vừa phù hợp hoàn cảnh thực tế của truyện lại vừa thể hiện đúng tính cách nhân vật; một cô gái Rebecca thông minh, tốt bụng có chính kiến, người luôn biết rõ giá trị của bản thân và hiểu rõ địa vị, hoàn cảnh của chính nàng. Tóm lại, đây là một cuốn sách hay đáng để đọc, nó dành cho những ai yêu thích sách hành động phiêu lưu, chủ nghĩa anh hùng, lãng mạn hay muốn tìm hiểu về con người, xã hội, văn hóa nước Anh ở thời trung cổ. (Lưu ý: Các bạn nên tìm bản dịch hay để đọc nha, mình đã đọc thử một số bản dịch tìm trên google quá dở) (1) Walter Scott là tiểu thuyết gia và thi hào lỗi lạc của Scotland. Ông đã để lại nhiều tác phẩm vẫn được coi là đại diện cho nền văn học cổ điển của Anh, như Ivanhoe, Rob Roy, Waverley, Trái tim của Midlothian (The Heart of Midlothian) dù ngày nay những tác phẩm văn học và thi ca lãng mạn của ông không còn được nhiều độc giả yêu thích như thời kỳ đỉnh cao sự nghiệp của ông.
