ĐỀ ÔN TẬP 15 I. Đọc hiểu (3 điểm) Đọc văn bản sau: Có tiếng hát nào văng vẳng khơi xa Tôi đi tìm em nàng tiên bé nhỏ Em ở đâu giữa muôn trùng sóng bể Sóng bồn chồn vỡ dưới chân tôi... Tôi đã tin cổ tích tự lâu rồi, Như em vẫn tin tình yêu có thực. Đi hết tuổi thơ tôi còn day dứt, Hoàng tử vô tình hay Andecxen quên? Biển mặn mòi như nước mắt của em, Cho tôi mơ về những điều không thể. Em là nàng tiên mang trái tim trần thế, Bởi biết yêu nên đã hoá con người. Thôi ngủ đi em biển đã xa rồi, Biển đã xa em đừng thao thức nữa... Khi tình yêu không là hai nửa Nguyên vẹn bao giờ mà vỡ tan thêm... Thôi ngủ đi nào, đêm Andecxen Dẫu tuyết lạnh vào ngày mai bão tố, Dẫu thạch thảo nở hoa bốn mùa dang dở, Que diêm cuối cùng sẽ cháy trọn tình yêu. (Lời ru miền cổ tích, Hoàng Cẩm Giang, rút từ tạp chí Văn học và Tuổi trẻ, số tháng 12/2008) Thực hiện các yêu cầu sau: Câu 1 (NB). Xác định phương thức biểu đạt chính của bài thơ. Câu 2 (TH). Bài thơ gợi nhắc đến những tác phẩm nào của nhà văn Andecxen? Theo anh/chị, việc gợi dẫn này có tác dụng gì? Câu 3 (TH). Chỉ ra và phân tích giá trị của biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong câu thơ: "Biển mặn mòi như nước mắt của em". Câu 4 (VD). Cảm nhận về vẻ đẹp của nhân vật trữ tình trong đoạn trích được thể hiện trong khổ thơ cuối. II. LÀM VĂN (7,0 điểm) Câu 1. (2,0 điểm) Từ nội dung văn bản ở phần Đọc hiểu, anh/chị hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) với chủ đề: Cổ tích giữa đời thường. Câu 2. (5,0 điểm) Sáng hôm sau, mặt trời lên bằng con sào, Tràng mới trở dậy. Trong người êm ái lửng lơ như người vừa ở trong giấc mơ đi ra. Việc hắn có vợ đến hôm nay hắn vẫn còn ngỡ ngàng như không phải. Hắn chắp hai tay sau lưng lững thững bước ra sân. Ánh nắng buổi sáng mùa hè sáng loá xói vào hai con mắt còn cay sè của hắn. Hắn chớp chớp liên hồi mấy cái, và bỗng vừa chợt nhận ra, xung quanh mình có cái gì vừa thay đổi mới mẻ, khác lạ. Nhà cửa, sân vườn hôm nay đều được quét tước, thu dọn sạch sẽ gọn gàng. Mấy chiếc quần áo rách như tổ đỉa vẫn vắt khươm mươi niên ở một góc nhà đã thấy đem ra sân hong. Hai cái ang nước vẫn để khô cong ở dưới gốc ổi đã kín nước đầy ăm ắp. Đống rác mùn tung bành ngay lối đi đã hót sạch. Ngoài vườn người mẹ đang lúi húi giẫy những búi cỏ mọc nham nhở. Vợ hắn quét lại cái sân, tiếng chổi từng nhát kêu sàn sạt trên mặt đất. Cảnh tượng thật đơn giản, bình thường nhưng đối với hắn lại rất thấm thía cảm động. Bỗng nhiên hắn thấy hắn thương yêu gắn bó với cái nhà của hắn lạ lùng. Hắn đã có một gia đình. Hắn sẽ cùng vợ sinh con đẻ cái ở đấy. Cái nhà như cái tổ ấm che mưa che nắng. Một nguồn vui sướng, phấn chấn đột ngột tràn ngập trong lòng. Bây giờ hắn mới thấy hắn nên người, hắn thấy hắn có bổn phận phải lo lắng cho vợ con sau này. Hắn xăm xăm chạy ra giữa sân, hắn cũng muốn làm một việc gì để dự phần tu sửa lại căn nhà. Bà cụ Tứ chợt thấy con giai đã dậy, bà lão nhẹ nhàng bảo nàng dâu: - Anh ấy dậy rồi đấy. Con đi dọn cơm ăn chẳng muộn. - Vâng. Người đàn bà lẳng lặng đi vào trong bếp. Tràng nom thị hôm nay khác lắm, rõ ràng là người đàn bà hiền hậu đúng mực không còn vẻ gì chao chát chỏng lỏn như mấy lần Tràng gặp ở ngoài tỉnh. Không biết có phải vì mới làm dâu mà thị tu chí làm ăn không? Bà mẹ Tràng cũng nhẹ nhõm, tươi tỉnh khác ngày thường, cái mặt bủng beo u ám của bà rạng rỡ hẳn lên. Bà lão xăm xắn thu dọn, quét tước nhà cửa. Hình như ai nấy đều có ý nghĩ rằng thu xếp cửa nhà cho quang quẻ, nền nếp thì cuộc đời họ có thể khác đi, làm ăn có cơ khấm khá hơn. (Trích Vợ nhặt, Kim Lân, Ngữ văn 12, tập hai, Nxb GD,2008, tr 30) Trình bày cảm nhận của anh/chị về vẻ đẹp người nông dân trong đoạn trích trên. Từ đó, nhận xét cái nhìn mới mẻ về con người của nhà văn Kim Lân.
Câu 2. (5,0 điểm) Trình bày cảm nhận của anh/chị về vẻ đẹp người nông dân trong đoạn trích trên. Từ đó, nhận xét cái nhìn mới mẻ về con người của nhà văn Kim Lân. Tác giả Kim Lân (1920-2007), tên khai sinh là Nguyễn Văn Tài, quê ở làng Phù Lưu, xã Tân hồng, huyện Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh. Do hoàn cảnh gia đình khó khăn, ông chỉ được học hết tiểu học, rồi vừa làm thợ sơn guốc, khắc tranh bình phong vừa viết văn. 1944, Kim Lân tham gia Hội Văn hóa cứu quốc, sau đó liên tục hoạt động văn nghệ phục vụ kháng chiến và cách mạng (viết văn, làm báo, diễn kịch, đóng phim). Tác phẩm chính của ông bao gồm: Nên vợ nên chồng (tập truyện ngắn, 1955), Con chó xấu xí (tập truyện ngắn, 1962). Kim Lân là cây bút chuyên viết truyện ngắn. Ông thường viết về nông thôn và người nông dân. Ông có những trang viết đặc sắc về phong tục và đời sống làng quê- những thú chơi và sinh hoạt văn hóa cổ truyền của người nông dân vùng đồng bằng Bắc Bộ, được gọi là những "thú đồng quê", "phong lưu đồng ruộng" như: chơi núi non bộ, thả chim, đánh vật, chọi gà,... Ông viết chân thật, xúc động về cuộc sống và người dân quê mà ông hiểu sâu sắc cảnh ngộ và tâm lí của họ- những con người gắn bó tha thiết với quê hương và cách mạng. Dù viết về phong tục hay con người, trong tác phẩm của Kim Lân ta vẫn thấy thấp thoáng cuộc sống và con người của làng quê VN thiếu thốn, nghèo khổ mà yêu đời; thật thà, chất phác mà thông minh, hóm hỉnh, tài hoa. 2001, Kim Lân được tặng giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật. Truyện ngắn Vợ nhặt là truyện ngắn xuất sắc nhất của Kim Lân in trong tập Con chó xấu xí (1962). Trong đó đoạn trích từ "Sáng sớm hôm sau" cho đến "khấm khá hơn" đã cho thấy những phẩm chất tốt đẹp của người nông dân. Đầu tiên, nhân vật Tràng cho ta thấy được vẻ đẹp của người nông dân đó là khao khát hạnh phúc, no ấm và tình cảm gia đình. Sau khi có vợ, sáng hôm sau cuộc sống của Tràng đã trở nên đổi khác. Từ ngày có Thị về, nhà cửa gọn gàng hơn, cuộc sống của Tràng đổi khác và trong chính tâm hồn của Tràng cũng đổi khác. Tràng ý thức được bổn phận của mình đó là chăm lo cho gia đình. Từ đó, hắn mới "nên người" và "hắn thấy hắn có bổn phận phải lo lắng cho vợ con sau này", "hắn cũng muốn làm một việc gì đó để dự phần tu sửa lại căn nhà". Gia đình họ cũng êm ấm, hạnh phúc vô cùng. Dù bữa cơm đạm bạc và hoàn cảnh gia đình nghèo đói nhưng đó là khung cảnh gia đình êm ấm, hòa thuận của những con người nghèo khổ khát khao hạnh phúc bình dị, đơn sơ. Đó chính là tia sáng xuất hiên trong cuộc đời đen tối của họ. Về phía nhân vật Thị, Thị đã thay đổi tâm tính, không còn chao chát, đanh đá như lần đầu gặp hắn nữa. Thị đã trở thành người phụ nữ đảm đang, chu toàn và chu đáo với gia đình. Bản tính tốt bụng, chăm lo cho gia đình của Thị hàng ngày đã bị che lấp bởi cái đói nghèo. Bây giờ, bản chất tốt đẹp ấy lại được thể hiện ra. Mọi thành viên trong gia đình đều cố gắng thu xếp nhà cửa. Vì trong họ có hy vọng sẽ vượt qua giai đoạn tăm tối ấy. Vẻ đẹp của những người nông dân chính là vẻ đẹp của sự hy vọng, của niềm tin sáng ngời trong cuộc sống khó khăn. Tóm lại, phẩm chất của những người nông dân trong đoạn trích đó là niềm tin, hy vọng cho cuộc sống khó khăn, tăm tối. Bản chất của họ đều lương thiện, tốt bụng nhưng bị cái đói nghèo che lấp đi mất. Những người nông dân trong truyện ngắn của Kim Lân luôn mang màu sắc chân thực của bản chất lương thiện hiện lên trong cái đói, cái khổ.
I. Đọc hiểu (3 điểm): Câu 1: Phương thức biểu đạt chính: biểu cảm Câu 2: Các tác phẩm được gợi nhắc: Nàng tiên cá (qua câu thơ "Em là nàng tiên mang trái tim trần thế/ Bởi biết yêu nên đã hoá con người"), Cô bé bán diêm (qua câu thơ "Que diêm cuối cùng vẫn cháy trọn tình yêu"). - Tác dụng: + Gợi dẫn đến những truyện cổ tích của nhà văn Andecxen, mang đến cho người đọc những cảm nhận nhẹ nhàng mà thấm thía từ những câu chuyện cổ. + Mang đến màu sắc cổ tích cho bài thơ. Câu 3: Biện pháp nghệ thuật: So sánh (Biển mặn mòi như nước mắt của em) - Tác dụng: Là cách nói hình ảnh nhắc đến nàng tiên cá trong câu chuyện cổ của Andecxen nhưng cũng là người phụ nữ hiền dịu, sẵn sàng vượt qua những khó khăn gian khổ trong đời sống thực. Việc sử dụng so sánh khiến hình ảnh thơ gần gũi, sinh động, hấp dẫn, giàu sức gợi hơn. Câu 4: Những nét đẹp của nhân vật trữ tình được thể hiện trong khổ cuối: - Nhân vật trữ tình trong bài thơ là một người đam mê truyện cổ tích, những câu chuyện đem đến những bài học ý nghĩa của cuộc đời, gắn bó với cuộc đời thật. - Đây là một con người giàu ước mơ, hi vọng vào tương lai. Cách nói "Dẫu tuyết lạnh vào ngày mai bão tố/ Dẫu thạch thảo nở hoa bốn mùa dang dở" khẳng định cuộc đời vẫn có thể có nhiều khó khăn, gian khổ nhưng nếu con người giữ vững niềm đam mê cuộc sống, tin tưởng vào một cuộc đời tốt đẹp thì vẫn có thể vượt qua. - Nhân vật trữ tình còn là một người giàu tình yêu cuộc sống, yêu con người: "Que diêm cuối cùng sẽ cháy trọn tình yêu". Vừa gợi lại câu chuyện cổ Cô bé bán diêm, tác giả cũng xây dựng hình ảnh nhân vật trữ tình luôn hướng về những điều tốt đẹp trong tình yêu cuộc sống.
Câu 1. (2,0 điểm) Từ nội dung văn bản ở phần Đọc hiểu, anh/chị hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) với chủ đề: Cổ tích giữa đời thường. Một trong những câu chuyện cổ tích ngoài đời thực mà em được chứng kiến đó là câu chuyện về cặp vợ chồng của cô chú ở gần nhà em. Chú là Tuấn, chú bị tai nạn lao động liệt hai chân đã hơn 10 năm lao động nên không có khả năng di chuyển nữa mà hoàn toàn phải ngồi xe lăn. Cô là Tâm, cô và chú đã là vợ chồng khoảng 30 năm nay nhưng em chưa từng thấy một lần cô chú cãi vã nhau. Cô chú có một đứa con gái đi lấy chồng xa không về nhà thăm bố mẹ được. Ngày nào cô cũng đi làm may ở công ty may nửa ngày, còn nửa ngày còn lại thì ở nhà chăm sóc cho chú. Cô thường xuyên đẩy xe lăn cho chú ra ngoài cho thoáng, hóng gió cho thoải mái. Nụ cười tươi rói luôn nở trên môi của hai cô chú. Tình yêu thương tràn ngập ở ánh mắt của cô chú dành cho nhau khi nhìn nhau. Em có thể cảm nhận được tình yêu vợ chồng của họ qua ánh mắt và cử chỉ nhỏ nhặt dành cho nhau. Em nhớ năm ngoái sinh nhật cô, chú đã tự mình di chuyển bằng xe lăn để đi lên tận chợ huyện để mua bằng được món cá nướng mà cô yêu thích từ hồi cô chú còn yêu nhau. Còn cô thì ngày nào cũng chăm sóc chồng, đến cuối tháng thì cô thường đưa chú đi mua đồ quần áo mới và làm cho chú vui. Em thực sự nể phục tình yêu của cô chú dành cho nhau. Đó thực sự là một câu chuyện cổ tích tình yêu ngoài đời thực.
