Đề bài: Miêu tả lại diễn biến tâm lý của Mị khi cởi trói cho A Phủ

Đề bài: Hãy miêu tả lại diễn biến tâm lý của Mị trong đêm Đông trước và sau khi quyết định cắt dây trói cho A Phủ.

Bài làm​

Tô Hoài là một trong những nhà văn tiêu biểu của nền văn xuôi Việt Nam hiện đại. Sáng tác của ông thường đầy ắp các chất liệu của đời sống hiện thực. Ông có vốn hiểu biết sâu sắc về đời sống và phong tục tập quán của nhiều vùng trên đất nước ta, trong đó có vùng đất Tây Bắc. "Vợ Chồng A Phủ" trích trong tập truyện Tây Bắc là một trong những truyện ngắn đặc sắc của Tô Hoài viết về vùng đất này. Truyện được ra đời sau một chuyến đi kéo dài nhiều tháng khi Tô Hoài cùng bộ đội nên giải phóng Tây Bắc 1952. Cuộc sống, con người và phong cảnh nơi đây đã để lại trong ông nhiều tình cảm đặc biệt sâu sắc, nó trở thành nguồn cảm nguồn cảm hứng chủ yếu để ông viết nên truyện ngắn này. Trong truyện Tô Hoài đã xây dựng thành công tâm lý nhân vật Mị để từ đó làm nổi bật chủ đề cũng như tư tưởng của tác giả, đặc biệt là miêu tả diễn biến tâm lí Mị trong đêm Đông trước và sau khi quyết định cắt dây cởi trói cho A Phủ. Đây là một quá trình đặc biệt vô cùng dụng tâm của tác giả



"Vợ Chồng A Phủ" là câu chuyện viết về người dân lao động ảnh vùng cao Tây Bắc không cam chịu bọn thực dân, chúa đất áp bức đày đọa giam hãm trong cuộc sống tối tăm vùng lên phản kháng đi tìm cuộc sống tự do. Nó đã khắc họa chân thực những nét khác biệt về phong tục, tập quán, tính cách và tâm hồn người dân, các dân tộc thiểu số bằng một giọng văn nhẹ nhàng, tinh tế, đượm màu sắc và phong vị dân tộc, vừa giàu chất tạo hình, vừa giàu chất thơ. Truyện ngắn đã để lại rất nhiều ấn tượng sâu sắc trong lòng độc giả.

Câu chuyện về Mị bắt đầu bằng một hình ảnh rất giàu sức gợi: "Ai ở xa về có việc vào nhà thống lí Pá Tra ta thường thấy có một cô gái ngồi quay sợi bên tảng đá, cạnh tàu ngựa. Lúc nào cũng vậy.. cô ấy cũng cúi mặt, mặt buồn rười rượi", chỉ với hai câu văn ngắn, giản dị ấy thôi, bản chất sự việc đã hiện lên rõ nét. Cách mở đầu đã gây ấn tượng cho độc giả vì sự đối nghịch là một cô gái lẻ loi âm thầm dường như lẫn vào các vật vô tri vô giác trong khung cảnh đông đúc tấp nập của gia đình thống lí Pá Tra – con dâu của gia đình giàu sang quyền thế nhất trong làng thì sao lúc nào cũng mặt buồn rười. Cách mở đầu giúp người đọc tò mò và muốn biết nhiều hơn về nhân vật và cuộc đời của nhân vật ấy.

Mị vốn là một cô gái trẻ trung, xinh đẹp, yêu đời nhưng do những định kiến của xã hội cũ, Mị phải làm con dâu gạt nợ cho nhà thống lí. Không tình yêu, không hạnh phúc nhưng phải sống chung với nhau. Mị đã từng nghĩ đến cái chết để kết thúc chuỗi ngày tháng đau khổ, giam cầm trong cái "nhà tù" thống lí nhưng vì thương cha, vì món nợ không ai trả nổi, sâu xa hơn là vì uy quyền, thần quyền và phải buộc Mị ném lắm lá ngón chấp nhận cuộc đời trâu ngựa. Và rồi "sống lâu trong cái khổ" Mị cũng quen khổ rồi, cô gái ngày xưa ham sống, yêu tự do, khao khát hạnh phúc giờ đây chỉ như cái xác không hồn, không còn niềm vui, chẳng còn ý thức, trái tim Mị trở nên chai sạn, mất đi nhịp đập tự nhiên của nó.

Những tưởng Mị sẽ sống mãi như thế, "lùi lũi như con rùa nuôi trong xó cửa", cuộc đời luôn chìm trong tăm tối, ngột ngạt thì mùa xuân năm ấy ở Hồng Ngài đã đem đến một mồi lửa nhỏ làm bén lên đống tro tàn Mị. Mùa xuân đến đem theo những màu sắc rực rỡ của váy áo, tiếng sáo gọi bạn tình tha thiết, âm vang, du dương khắp núi đồi, Mị ngồi nghe tiếng sáo và nhẩm theo lời bài hát đã quen thuộc từ lâu, Mị uống rượu và nhớ lại kỉ niệm ngày xưa vui vẻ, hạnh phúc biết bao nhiêu. Và rồi Mị ý thức được bản thân đang sống một cuộc đời buồn tẻ, nhạt nhòa; Ý thức được hoàn cảnh đồng nghĩa là Mị muốn thay đổi nó, Mị sắm sửa chuẩn bị đi chơi, Mị rất muốn đi chơi vì nhận ra mình còn trẻ lắm.. nhưng rồi sợi dây thô bạo của A Sử đã trói đứng Mị vào cột nhà. Thế nhưng sợi dây ấy chỉ trói được thân xác Mị chứ không trói được tâm hồn Mị. Mị vẫn nghe thấy tiếng sáo lửng lơ ngoài đường, vẫn chìm trong những cuộc vui chơi hạnh phúc của ngày xưa. Đêm ấy Mị như trở về mình của khi trước, đó là một đêm cô vượt lên uy quyền và bạo lực để sống theo tiếng gọi trái tim mình.

Sau đêm mùa xuân ấy Mị lại tiếp tục sống kiếp đời trâu ngựa. Thế nhưng Tô Hoài lại khẳng định cái khổ cái nhục mà Mị gánh chịu như lớp tro tàn phủ kuất che lấp sức sống tiềm tàng trong lòng Mi và chỉ cần có một luồng gió mạnh đủ sức thổi đi lớp tro buồn nguội lạnh ấy thì đốm lửa ấy sẽ bùng cháy và giúp Mị vượt qua cuộc sống đen tối của mình.

Và cuối cùng luồn gió ấy cũng đến. Khi gió đông lạnh buốt buồn tẻ về trên núi rừng Tây Bắc. Đêm đêm Mị ra bếp lửa hơ tay đã thấy A Phủ một chàng trai trẻ khỏe mạnh, dũng cảm nhưng vì thần quyền đã phải là con nợ của nhà thống lí. Nay vì để hổ ăn mất một con bò mà bị trói đứng giữa sân không ăn, không uống mấy ngày, rõ ràng là cha con thống lý đang bắt A Phủ phải chết. Ban đầu khi chứng kiến cảnh A Phủ bị trói, Mị hoàn toàn dửng dưng vô cảm "Mị thản nhiên thổi lửa hơ tay" với Mị "nếu A Phủ là cái xác chết đứng đấy cũng thế thôi" vẫn trở dậy sưởi vẫn chỉ còn biết ở với ngọn lửa ". Khi ấy dường như Mị đã chẳng còn chút cảm giác nào về tình người. Cái xã hội tàn bạo ấy đã mài mòn đi cả lòng người, chứng kiến cảnh đồng loại sắp chết mà Mị vẫn dửng dưng, vô cảm. Phải chăng việc trói người đến chết là một việc làm bình thường ở nhà thống lí và ai cũng quen với điều đó nên chẳng ai quan tâm đến và Mị hẳn là xẽ mãi như thế nếu không vì một đêm nhìn thấy" một dòng nước mắt lấp lánh bò xuống hai hõm má đã xám đen lại của A Phủ "đó là dòng nước mắt của một kẻ nô lệ khi phải đối mặt với cái chết đến rất gần. Chính" dòng nước mắt lấp lánh ấy "đã làm tan chảy lớp băng giá lạnh trong lòng Mị. Lòng Mị chợt bồi hồi trước một người cùng cảnh ngộ, đêm mùa xuân trước Mị cũng bị A Sử trói đứng thế kia. Có nhiều lần khóc nước mắt rơi xuống miệng xuống cổ không biết lau đi được. Mị chợt nhận ra người ấy giống mình về cảnh ngộ, và nhừng người cùng cảnh ngộ rất dễ cảm thông cho nhau. Mị nhớ lại những chuyện thật khủng khiếp lúc trước kia" chúng nó bắt trói đến chết người đàn bà ngày trước cũng ở trong cái nhà này ". Lý trí giúp Mị nhận ra" chúng nó thật độc ác ". Việc trói người đánh chết còn ác hơn cả thú dữ trong rừng, chỉ vì bị hổ ăn mất một con bò mà một người thanh niên khoẻ mạnh, siêng năng say, sưa với cuộc đời đã phản lấy mạng mình thay cho nó. Bọn thống trị coi sinh mạng của A Phủ không bằng một con vật, và dẫu ai phạm tội như A Phủ cũng bị phạt như thế mà thôi. Nhớ đến chuyện ngày trước, trở về với hiện tại, Mị đau khổ cay đắng cho thân phận của mình:" Ta là thân đàn bà, chúng nó đã bắt về trình ma nhà rồi thì chỉ còn biết chờ ngày rũ xương ở đây thôi ", nghĩ về mình Mị lại nghĩ về A Phủ" cơ chừng này chỉ đêm nay thôi là người kia chết, chết đau, chết đói, chết rét phải chết. Người kia việc gì mà phải chết như thế. A Phủ.. Mị phảng phất nghĩ như vậy "thực sự, chẳng có lý do gì mà bọn thống trị Pá tra bắt A Phủ phải chết vì cái tội để mất một con bò. Trong đầu Mị nghĩ tới cảnh A Phủ bỏ trốn và chính Mị sẽ là chết thay cho A Phủ trên trên cái cột đằng đó. Thế nhưng Mị vẫn không thấy sợ, sự suy tưởng của Mị là có cơ sở của nó, cha con thống lí đã biết Mị từ một con người yêu đời, yêu cuộc sống, tài hoa, chăm chỉ, tha thiết với tình yêu thành một con dâu gạt nợ, một kẻ nô lệ đúng nghĩa, chúng đã tàn ác khi chói một người đàn bà ngày trước đến chết thì chẳng lẽ chúng lại không đối xử với Mị như thế ư? Như vậy, chứng kiến" dòng nước mắt lấp lánh "của A Phủ tâm trạng của Mị diễn biến phức tạp, Mị thông cảm với người cùng cảnh ngộ, Mị nhớ đến người đàn bà ngày trước, lí trí giúp Mị nhận ra bọn lãnh chúa phong kiến thực độc ác, Mị xót xa trước số phận của mình rồi lại nghĩ đến A Phủ.. Đến cuối cùng Mị đã cắt dây cởi trói cho A Phủ, Mị chỉ thì thảo được một tiếng:" Đi ngay "rồi nghẹn lại đứng lặng trong bóng tối, khi ấy lòng Mị rối bời với trăm câu hỏi: Chạy theo A Phủ hay ở đây chờ chết. Thế là cuối cùng xúc điểm và đã thôi thúc Mị phải sống và phải chạy theo A Phủ. Trời tối lắm nhưng Mị vẫn băng đi. Bước chân của Mị như đạp đổ uy quyền, thẩm quyền của bọn lãnh chúa phong kiến đương thời đã đè nặng tâm hồn Mị bao nhiêu năm qua. Mị đuổi kịp A Phủ và nói lời đầu tiên sau bao năm câm nín:" A Phủ, cho tôi đi, ở đây thì chết mất "Đó là lời nói khao khát sống, khao khát tự do của Mị, câu nói ấy chứa đựng biết bao tình cảm và làm quặn đau trái tim người đọc. Thế là Mị và A Phủ dìu nhau chạy khỏi Hồng Ngài.

Qua đây Tô Hoài thể nhận giá trị hiện thực và giá trị nhân đạo sâu sắc thể hiện tiếng nói cứu lấy con người từ tận cùng đầy ải, đau thương. Qua đây, ta nhận ra ở nhân vật Mị đã có sự thay đổi trong tâm tình. Sự thay đổi ấy bắt nguồn từ hoàn cảnh của con người giống nhau, bắt nguồn từ trái tim vốn đã ấm lại tình người, từ đó cũng là biểu hiện tư tưởng của tác giả hướng con người đến những điều tốt đẹp nhất. Sự thay đổi ấy là quy luật tất yếu khi trái tim đã ấm lại tình người, cháy lại khát khao hạnh phúc tự do và khát khao Được Sống. Từ đây Tô Hoài đã tìm ra nét tươi mới của giá trị nhân đạo ở chỗ ông đã lách sâu ngòi bút của mình để phát hiện ra trong tâm hồn của con người nông dân rẻo cao vẫn còn tình người. Lúc ban đầu những tưởng tình thương người của Mị đã mất thế nhưng khi thấy hai dòng nước mắt nước mắt của A Phủ nó lại bùng lên một cách mãnh liệt. Không chỉ như thế không còn hướng con người đến con đường giác ngộ Cách mạng, con đường để cứu lấy chính mình thoát khỏi nô lệ, áp bức.

Với nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật sâu sắc, khéo léo cùng với giọng điệu trữ tình gợi cảm, tác phẩm đã vẽ lên hình tượng nhân vật đặc sắc. Đặc biệt, diễn biến tâm trạng Mị trong đêm cởi trói cho A Phủ mang tính chuyển biến mạnh mẽ đánh dấu một cuộc lội ngược dòng táo bạo. Qua đó ta thấy được con đường giải thoát, niềm tin và lý tưởng của các nhân vật trong tác phẩm của Tô Hoài nói riêng và các nhà văn sau cách mạng nói chung.

Bấm để xem

bài tiếp theo: 8, Phân tích bài thơ Tây Tiến - Quang Dũng