Là một người đồng bào (người ta thường gọi là "tộc") sống ở vùng kinh tế còn khó khăn nên biết nhiều về cuộc sống nơi đây thế nào. Ngồi nói chuyện với đồng nghiệp (toàn người miền xuôi (kinh)) , chúng tôi có nhắc đến "mê tín dị đoan". Mọi người bảo "cúng" là mê tín, là tục lạc hậu và cho là người dân nơi đây nên bỏ đi. Mình thì không hoàn toàn nghĩ vậy. Đồng ý khi đau ốm là do bệnh mà ra, mà bệnh thì phải vào bệnh viện. Nhưng có những bệnh mà bác sĩ không phát hiện ra thì nằm viện có mà chờ chết à? Có 1 số bệnh đi viện không hết nhưng về nhà "cúng" lại khỏe mạnh bình thường. Như khi bị "ma nhập" mình chắc bệnh viện sẽ không phát hiện ra bệnh gì, mà nếu chuẩn đoán sai có phải bệnh càng thêm bệnh không, thế mà về nhà "cúng" đúng bài của nó là hết à. Là người địa phương nơi đây mình nghĩ vẫn nên giữ tục "cúng" này. Nó chẳng ảnh hưởng gì cũng không tốn kém gì lắm. Nhưng đó là suy nghĩ riêng của mình. Còn bạn nào có ý kiến gì thì bổ sung mình còn có cái kinh nghiệm để rút.
Mình thấy cúng bái không phải lúc nào cũng mê tín dị đoan đâu. Có những trường hợp thuộc về tâm linh thì cúng bái có tác dụng thật đó. Hồi nhỏ, lúc chạng vạng tối mà mình còn ra trước nhà hay sau nhà chơi, lỡ miệng cười giỡn lớn tiếng là tối hôm đó bị sốt liền. Mẹ mình nói, giống như trẻ con chơi giỡn ầm ĩ thì bị người lớn quở trách, chuyện mình gặp cũng tương tự vậy, chỉ khác là "người lớn" này không thuộc cùng thế giới với mình nên mình mới bị bệnh. Hoặc cũng có thể người ta thấy trẻ con dễ thương, buộc miệng khen một tiếng thì cũng bị. Khá lâu rồi nên không nhớ rõ lắm, nhưng mình nhớ là sẽ bị bệnh, khó chịu trong người, uống thuốc cũng không hạ sốt. Mẹ mình thấy nghi ngờ, hỏi có chơi ngoài sân này nọ không, nếu có thì hiểu nguyên nhân rồi đó, mẹ khấn xin cho mình mau hết bệnh rồi nấu mâm cơm trả lễ. Xin xong thì mình cũng từ từ hạ nhiệt độ. Chuyện lặp lại mấy lần nên mình rất tin. Trẻ nhỏ thì ham chơi mà, đâu hiểu ý cũng đâu nhớ người lớn dặn dò sao không được chơi giỡn quá trớn đâu. Những chuyện có yếu tố tâm linh như vậy vẫn khiến mình tò mò từ nhỏ tới giờ. Có kiêng có lành mà.
Cúng bái là chỉ tâm thành. Còn nguyên nhân cúng, sẽ rành Đúng-Sai. Cúng mà cầu lộc, cầu tài. Tai qua nạn khỏi, ai này chứng cho? Sống mà ích kỷ bo bo. Luôn luôn bóp chẹt, chỉ lo cho mình. Rồi cúng ma quỷ, tổ đình. Cầu sao giải hạn, cho mình an khang. Đó là mê tín dị đoan. Thế gian chỉ phước cam đoan cho mình. Còn như cúng giỗ chính kinh. Nhân là kỷ niệm, mặc tình Tổ Tiên. Tứ ân báo đáp, động viên. Cúng là tưởng niệm, tổ tiên ông bà! Cội nguồn do đó có Ta. Cúng này phong tục, nên là đáng khen.
