Khi ta lớn lên Đất Nước đã có rồi Đất Nước có trong những cái "ngày xửa ngày xưa.." mẹ thường hay kể Đất Nước bắt đầu với miếng trầu bây giờ bà ăn Đất Nước lớn lên khi dân mình biết trồng tre mà đánh giặc Tóc mẹ thì bới sau đầu Cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn Cái kèo, cái cột thành tên Hạt gạo phải một nắng hai sương xay, giã, giần, sàng Đất Nước có từ ngày đó.. Đất là nơi anh đến trường Nước là nơi em tắm Đất Nước là nơi ta hò hẹn Đất Nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm Khăn thương nhớ ai Khăn rơi xuống đất. Khăn thương nhớ ai Khăn vắt lên vai. Khăn thương nhớ ai Khăn chùi nước mắt. Đèn thương nhớ ai Mà đèn không tắt. Mắt thương nhớ ai Mắt ngủ không yên. Đêm qua em những lo phiền Lo vì một nỗi không yên mọi bề. " Đất là nơi" con chim phượng hoàng bay về hòn núi bạc " Nước là nơi" con cá ngư ông móng nước biển khơi "[2] Thời gian đằng đẵng Không gian mệnh mông Đất Nước là nơi dân mình đoàn tụ Đất là nơi Chim về Nước là nơi Rồng ở Lạc Long Quân và Âu Cơ Đẻ ra đồng bào ta trong bọc trứng Những ai đã khúat Những ai bây giờ Yêu nhau và sinh con đẻ cái Gánh vác phần người đi trước để lại Dặn dò con cháu chuyện mai sau Hàng năm ăn đâu làm đâu Cũng biết cúi đầu nhớ ngày giỗ Tổ Trong anh và em hôm nay Đều có một phần Đất Nước Khi hai đứa cầm tay Đất Nước trong chúng mình hài hòa nồng thắm Khi chúng ta cầm tay mọi người Đất nước vẹn tròn, to lớn Mai này con ta lớn lên Con sẽ mang đất nước đi xa Đến những tháng ngày mơ mộng Em ơi em Đất Nước là máu xương của mình Phải biết gắn bó san sẻ Phải biết hóa thân cho dáng hình xứ sở Làm nên Đất Nước muôn đời.. Những người vợ nhớ chồng còn góp cho Đất Nước những núi Vọng Phu[3] Cặp vợ chồng yêu nhau góp nên hòn Trống Mái[4] Gót ngựa của Thánh Gióng đi qua còn trăm ao đầm để lại[5] Chín mươi chín con voi góp mình dựng Đất tổ Hùng Vương[6] Những con rồng nằm im góp dòng sông xanh thẳm[7] Người học trò nghèo giúp cho Đất Nước mình núi Bút non Nghiên. [8] Con cóc, con gà quê hương cùng góp cho Hạ Long thành thắng cảnh[9] Những người dân nào đã góp tên Ông Đốc, Ông Trang, Bà Đen, Bà Điểm[10] Và ở đâu trên khắp ruộng đồng gò bãi Chẳng mang một dáng hình, một ao ước, một lối sống ông cha Ôi Đất Nước sau bốn ngàn năm đi đâu ta cũng thấy Những cuộc đời đã hóa núi sông ta.. Em ơi em Hãy nhìn rất xa Vào bốn ngàn năm Đất Nước Năm tháng nào cũng người người lớp lớp Con gái, con trai bằng tuổi chúng ta Cần cù làm lụng Khi có giặc người con trai ra trận Người con gái trở về nuôi cái cùng con Ngày giặc đến nhà thì đàn bà cũng đánh Nhiều người đã trở thành anh hùng Nhiều anh hùng cả anh và em đều nhớ Những em biết không Có biết bao người con gái, con trai Trong bốn ngàn lớp người giống ta lứa tuổi Họ đã sống và chết Giản dị và bình tâm Không ai nhớ mặt đặt tên Nhưng họ đã làm ra Đất Nước Họ giữ và truyền cho ta hạt lúa ta trồng Họ truyền lửa cho mỗi nhà, từ hòn than qua con cúi Họ truyền giọng điệu mình cho con tập nói Họ gánh theo tên xã, tên làng trong mỗi chuyến di dân Họ đắp đập be bờ cho người sau trông cây hái trái Có ngoại xâm thì chống ngoại xâm Có nội thù thì vùng lên đánh bại Để Đất Nước này là Đất Nước Nhân dân Đất Nước của Nhân dân, Đất Nước của ca dao thần thoại Dạy anh biết" yêu em từ thuở trong nôi "[11] Biết quý công cầm vàng những ngày lặn lội[12] Biết trồng tre đợi ngày thành gậy Đi trả thù mà không sợ dài lâu Ôi những dòng sông bắt nước từ đâu Mà khi về Đất Nước mình thì bắt lên câu hát Người đến hát khi chèo đò, kéo thuyền vượt thác Gợi trăm màu trên trăm dáng sông xuôi.. - Mở đầu là một câu khẳng định (câu đầu) - Là giá trị lâu đời, vĩnh hằng, được gầy dựng từ thế hệ này đến thế hệ khác. - Đất nước được diễn tả trong chiều sâu văn hóa, phong tục - Đất nước có trong" bắt đầu ": Diễn tả một cách thực nhẹ nhàng - Đất nước có trong" ngày xửa ngày xưa "-> chỉ thời gian, không gian xác định-> chiều sâu của lịch sử. Mô tip của truyện cổ tích, tác giả mượn chất liệu của nhân gian mô tả đất nước. - Đât nước có trong nét sống giản dị: Phong tục ăn trầu. -" Bắt đầu ": Khởi đầu có một sự việc, công việc. - > Phong tục người Việt bắt đầu từ việc ăn trầu. - Đất nước giản dị, đất nước lớn lao nhưng chứa đụng trong miếng trầu nhỏ bé. - Nhắc ta nhớ đến sự tích" trầu cau "(một trong truyện cổ tích lâu đời) miếng trầu đã theo dân tộc ta hơn 4000 năm lịch sử. - Đất nước không thể thiếu truyền thống đánh giặc, giữ Nước. - Tác giả muốn nhắc nhở đánh giặc là trách nhiệm của mỗi con người, mỗi lứa tuổi. - Cây tre là biểu tượng của Việt Nam đi vào thơ ca - Hình ảnh cây tre dẻo dai chất phác hiền hậu bất khuất biên cương. (Truyền thuyết Thánh Gióng). - Lớn lên trong sự trưởng thành của đất nước - Vẻ đẹp thuần phong mỹ tục Tóc ngang lưng vừa chừng em bới Để chi dài cho rối lòng anh. - Tình yêu thủy chung so sánh gừng cay muối mặn " Cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn " - Trong lao động sản xuất cần cù Chịu thương chịu khó" một nắng hai sương "-> nói lên sự vất vả -" Đất nước có từ ngày đó " - Đất nước được giải thích từ cái viên đến cái chung. + khi tách hai từ đất và nước nó tương ứng với kỷ niệm của hai cá nhân. Đất Nước là nơi con người sinh sống, hò hẹn" là nơi anh đến trường "," nơi em tắm ".. là không gian gần gũi, thân thiết. + gộp hai từ đất nước lại đại thì nó trở thành cái chung: Nơi ta hẹn hò, nơi ta đánh rơi chiếc khăn. -> đậm chất dân ca. + hình ảnh ảnh chiếc khăn có trong ông rất nhiều chiều có câu thơ ca dao " Khăn thương nhớ ai Ai khăn rơi xuống đất " - > đất nước có từ lâu đời. - Nguyễn Khoa Điềm tiếp tục tách hai từ" đất và nước ": Khẳng định không gian địa lý (núi-biển). Đất Nước cũng lại mang dáng vẻ kỳ vĩ lớn lao như những" núi bạc "..." Biển khơi ". - Đất nước gắn liền với lịch sử Con Rồng Cháu Tiên vua Hùng nên ta phải ý thức về nguồn cội dân tộc, thành kính với lại tổ tiên. - > tác giả gợi nhắc về giống nòi cao quý của dân tộc ta. - Nhà thơ ngắn ngũ Vũ thế hệ trẻ phải biết đời " Hóa thân cho thân hình xứ sở Làm nên đất nước muôn đời". Tương lai đó là một Đất Nước với triển vọng tươi sáng, những thế hệ tương lai được kỳ vọng, được đặt lên vai cái trách nhiệm lớn lên cả về trí tuệ lẫn tầm vóc, để làm nên những điều kỳ diệu cho cả dân tộc cả Đất Nước
