Hỏi đáp Cảm nhận của anh (chị) về diễn biến tâm trang nhân vật Mị - Văn 12

Tô Hoài đã từng viết: "Cuộc đời là nơi xuất phát cũng là nơi đi tới của văn học". Xuất phát từ câu chuyện cuộc đời của người nhân dân miền núi. Ở tác phẩm "Vợ chồng A Phủ" Tô Hoài không chỉ vẽ lại được cảnh sắc thiên nhiên tươi đẹp, hiện thực cuộc sống của nhân dân Tây Bắc một cách rõ nét. Mà ở đó, người đọc còn cảm nhận được dưới ngòi bút ấy vang lên khúc ca về sức sống, về khát vọng tự do, về khát khao hạnh phúc của con người. Đặc biệt là với hình ảnh cùng diễn biến tâm lí hành động của nhân vật Mị trong đoạn trích về đêm tình mùa xuân "Ngày Tết Mị cũng uống rượu.. không bắt". Từ đó đã làm nổi bật sự tinh tế trong sự hồi sinh tâm hồn nhân vật Mị của nhà văn Tô Hoài.

Được biết đến là cây viết văn xuôi hàng đầu của nền văn học Việt Nam hiện đại cùng khối lượng tác phẩm đồ sộ, sáng tác của ông hướng về diễn tả sự thật đời thường. Tô Hoài luôn quan niệm rằng ' Viết văn là một quá trình đấu tranh để nói ra sự thật. Đã là sự thật thì không tầm thường, cho dù phải đập vỡ những thần tượng trong lòng người đọc ". Trong quá trình sáng tạo nghệ thuật thì ông chủ yếu khái thác ở ngoại thành, miền núi Tây Bắc với đối tượng là người dân nghèo ngoại ô, những người miền núi Tấy Bắc và thế giới loài vật đồng quê. Các tác phẩm tiêu biểu: Dế mèn phiêu lưu kí (1941), Cát bụi chân ai (1992), Truyện Tây Bắc (1953). . Năm 1966, ông được trao tặng Giải thường Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật. Cùng lối văn trần thuật tựu nhiên, sinh động, hóm hỉnh cùng cách miêu tả giàu chất tạo hình, ngôn ngữ phong phú kết hợp cùng vốn hiểu biết phong phú về sinh hoạt, phong tục tập quán nhiều vùng miền nước ta đã tạo lên những tác phẩm có sức lôi cuốn, lay động người đọc. Và với truyện ngắn' Vợ chồng A Phủ" được in trong tập "truyện Tây Bắc", tập truyện được trao giải nhất về truyện, kí. Là kết quả của chuyến thâm nhập thực tế của Tô Hoài cùng bộ đội vào giải phóng Tây Bắc (1952). Nội dung truyện gồm 2 phần: Phần đầu kể về cuộc sống tủi nhục của Mị và A Phủ ở Hồng Ngài làm nô bộ cho nhà thống lí Pá Tra, cuối phần một là cảnh Mị cởi trói cho A Phủ và bỏ chạy theo A Phủ. Phần sau là câu chuyện về Mị và A Phủ ở Phiềng Sa, họ trở thành vợ chồng và được giác ngộ cách mạng. Và đoạn trích nằm ở phần đầu của truyện, đặc biệt diễn tả tâm trạng, hành động của nhân vật Mị nhờ tác động của tiếng sáo trong đêm tình mùa xuân nơi Hồng Ngài.

Nhân vật Mị được tác giả miêu tả khi còn chưa trở thành con dâu nhà thống lí Pá Tra là một cô thiếu nữ luôn ngời ngợi sắc xuân ở tuổi đôi mươi, mười tám. Cô "nổi tiếng" với vẻ đẹp khiến bao người si mê "ngày đêm thổi sáo theo Mị", cô như một bông hoa rực rỡ đầy hương sắc giữa núi rừng Tây Bắc. Không chỉ xinh đẹp, mà cô còn có tài thổi sáo, thổi đàn môi "Mị uốn chiếc là trên môi, thổi lá cũng hay như thổi sáo". Thế nhưng, Từ khi Mị được sinh ra và lớn lên cô đã phải chịu món nợ truyền kiếp: Vì không đủ tiền cưới nhau, cha mẹ cô đã vay tiền của thống Lí Pá Tra, mỗi năm trả lãi bằng một nương ngô. "Và A Sử - con trai của hắn đã bày kế hèn bẩn bắt Mị về cúng trình ma, kể từ đó Mị chính thức trở thành con dâu gạt nợ của nhà thống lí. Cuộc đời làm dâu gạt nợ của Mị - đau khổ về cả thể xác lẫn tinh thần. Mị bị vắt kiệt sức lao động, làm việc quần quật suốt ngày đêm, danh nghĩa là con dâu nhà quan nhưng thực chất Mị là sống còn khổ hơn cả con trâu con ngựa. Bất cứ lúc nào Mị cũng có thể bị đánh, bị trói một cách vô lý. Từ nỗi đau về thể xác và tinh thần đã biến một thiếu nữ trẻ trung, yêu đời, thích thổi sáo sau khi bước chân vào nhà thống Lý đã trở thành một người đàn bà chỉ là cỗ máy vô hồn, một công cụ lao động biết nói mà câm lặng. Lúc nào cũng lùi lũi trong xó cửa như kiếp con rùa, cúi mặt và buồn rười rượi, lặng câm như đá. Mị khao khát tự do, yêu tha thiết cuộc đời, thế nhưng những ngày tháng ở đây, Mị" sống không bằng chết "giữa căn buồng chật hẹp, trông ra" không biết là sương hay là nắng. "

Thế nhưng với một tâm hồn của nhà văn lớn, Tô Hoài đã nhìn thấy trong Mị nhen nhóm một sức mạnh tiềm tàng nhỏ nhoi với khát khao được được sống, được tự do, được hạnh phúc ở đêm tình mùa xuân và đêm mùa đông. Đây cũng chính là giá trị nhân đạo được Tô Hoài đưa đến xuyên suốt trong' Vợ chồng A Phủ". Trước hết, ở đêm tình mùa xuân, đoạn trích đã khiến ta nhận thấy Tô Hoài đã vô cùng tinh tế và sâu sắc khi miêu tả mùa xuân như một tác nhân quan trọng đánh thức khát vọng sống trong Mị. Hồng Ngài vào xuân, cánh vật rực rỡ sắc màu, rộn rã âm thanh và náo nức tiếng cười: "những chiếc váy hoa ', ' con bướm sặc sỡ'," cỏ gianh vàng ửng "," Đám trẻ đợi Tết, chơi quay, cười ầm ". Những đột biến của sắc trời đầy sức sống đã tạo lên sự đột biến trong lòng người, những yếu tố quan trọng nhất tác động tới tâm lí Mị là tiếng sáo gọi bạn tình. Tiếng sáo được miêu tả với không gian và thời gian từ xa đến gần. Tiếng sao lấp lửng mà Mị nghe thấy ở ngoài đầu núi gọi bạn tình đã thôi thúc vào trong Mị dẫn Mị làm nhưng hành động nổi loạn. Mị lén lấy hũ rượu ' uống ực" từng bát một, cách mà Mị uống như muốn nuốt trôi bao tủi hận, đau khổ trong thời gian qua, nuốt hết nhưng đau thương ở quá khứ, uống cả cho tương lai mơ hồ đầy khát khao. Men rượu và hơi xuân đã khiến người đàn bà ấy không còn liên hệ với thực tại, tâm hồn Mị dường như đang đi về miền xa xưa, về quá khứ đầy xuân sắc của Mị: "Tai Mị văng vẳng tiếng sao.. thổi sáo đi theo Mị". Mị thấy phơi phới như những ngày còn xuân, cái ý thức trong Mị hồi sinh, Mị thấy "Mị còn phơi phới trở lại, lòng đột nhiên vui sướng như những đêm đến ngày trước". "Mị còn trẻ lắm. Mị vẫn còn trẻ lắm. Mị muốn đi chơi". Tiếng sáo cũng đánh thức trong Mị cái khát khao được sống, khát khao được hạnh phúc mà bấy lâu nay đã nguội lạnh. Nhưng Mị càng uống càng tỉnh, càng nhớ về quá khứ tươi đẹp bao nhiêu thì Mị càng nhận thức được hiện thực trớ trêu, đau khổ của mình bấy nhiêu. Cô chua xót ngồi giữa nhà, cái vô cảm, cô đơn bủa vây cô. Mị từ từ bước vào buồng, "Mị ngồi xuống giường, trông ra cái lỗ vuông mờ mờ trăng trắng" cái hình ảnh chứa đầy đủ cái đau khổ của Mị lại trở lại, cái hình ảnh mà khiến người đọc day dứt không nguôi. Tiếng sáo đã đánh thức quyền muốn sống trong Mị ngọn lửa tiềm tàng ẩn sâu trong Mị đã dần to lớn hơn bao giờ hết Mị nghĩ rằng: "Bao nhiêu người.. ở với nhau". Có thể thấy được sự sâu sắc và tinh tế của Tô Hoài khi mà đặt Mị ở giữa cái sức sống tiềm tàng và cái ý thức thực tại của bản thân. Tác giả như hóa thân vào nhân vật mà nâng niu, trân trọng ước vọng nhưng đồng thời cũng luôn có cái nhìn khách quan về thực tại, phân tích, mổ xẻ nhưng gì là sâu kín nhất của nhân vật. Tô Hoài viết về Mị một bên là năng nổ, khao khát tái sinh thì bên cạnh đó Mị vẫn còn lo lắng, tủi hờn về số phận. Biết bao cái rạo rực, thao thức thì ngay thời điểm Mị ấy, cái thời điểm mà Mị nhận ra cái quyền được sống ấy thì Mị cũng thấm thía cái nghiệt ngã, bế tắc của cuộc đời mình: "Nếu có nắm lá ngón trong tay thì Mị sẽ ăn cho chết ngay, chứ không buồn nhớ lại nữa.. ứa ra". Nếu như hình ảnh nắm lá ngón xuất hiện lần đầu tiên là hình ảnh khi Mị không còn tìm thấy ý nghĩa của cuộc sống thì xuất hiện lần này lại là chi tiết nắm lá ngón lại hiện lên khi mà Mị khát khao được sống. Đây mà chi tiết cho thấy chiều sâu của tác giả, sự già dặn trong phân tích tâm lí nhân vật. Khi mà "Con người ta nghĩ đến cái chết chính là lúc mà yêu sống hơn bao giờ hết" Mị nghĩ đến cái chết ngay thời điểm đó không phải cô muốn chết mà cô khao khát được sống nhưng hiện thực lại bế tắc và bất lực. Cái tuyệt vọng đã khiến Mị nghĩ đến cái chết khi mà cô không muốn chấp nhận kiếp người sống không bằng trâu, bằng ngựa này nữa. Nhưng đúng lúc đó, tiếng sáo lại vang lên, lần này rất gần, cái tiếng sáo không phải đầu núi hay đầu làng, tiếng sáo "lửng lơ bay ngoài đường" lại khiến Mị bị thôi thúc. Cái khát vọng được sống đã được đẩy lên cao nhất trong Mị bởi sức sống tiềm tàng. Tâm lý của Mị diễn biến rất phức tạp trong quá trình trỗi dậy, thức tỉnh khi mà một bên là cái phơi phới ước vọng muốn đi chơi một bên là hiện thực tại thân phận con dâu gạt nợ

Đoạn trích miêu tả tâm lí hành động của Mị cũng như là sức sống tiềm tàng trong Mị. Tô Hoài đã rất tài tình khi miêu tả tâm lí nhân vật từ đó khiến ta cảm nhận được sự trân trọng, đề cao khát vọng tự do, hạnh phúc của tác giả. Tô Hoài cũng đã phần nào tố cáo chế độ thống trị của bọn chúa đất, địa chủ phong kiến, ca ngợi phẩm chất cao đẹp của những người nông dân miền núi hiền lành, chất phác. Họ biết yêu cái đẹp, trọng lẽ phải để rồi vượt lên tìm lại chính mình. Đồng thời, diễn biến tâm lý nhân vật trong đêm tình mùa xuân được nhà văn phác họa rất khéo léo bằng nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn, tự nhiên cùng ngôn từ phong phú đa dạng, đặc biệt là nghệ thuật miêu tả tâm lý nhân vật. Tất cả dường như làm nổi bật lên cái sức sống tiềm tàng trong Mị

Sự hồi sinh của tâm hồn nhân vật được Tô Hoài sử dụng nhiều những yếu tố bên ngoài tác động vào nhân vật, được miêu tả rất tự nhiên như mùa xuân, tiếng sáo gọi bạn tình, bữa tiệc đón năm mới.. tất cả đã hóa thành những tiếng gọi đánh thức nỗi căm ghét bất công và tàn bạo cùng ý thức phản kháng lại cường quyền, đánh thức cả niềm khao khát một cuộc sống tự do, hoang dã và hồn nhiên vẫn được bảo lưu đầu đó trong dòng máu truyền lại từ lối sống của tổ tiên du mục xa xưa, làm sáng dậy sức sống ân tàng trong cơ thể trẻ trung và tâm hồn vốn ham sống của Mị. Từ hành động uống rượu ực từng bát để quên đi cái thực tại khổ đau, để về nhưng miền xa nhớ của một thời trẻ trung, tươi đẹp, đến chi tiết nắm lá ngón, khi mà niềm khao khát được sống, được hạnh phúc trong Mị trỗi dậy thì cũng là lúc Mị muốn chết đi vì bất lực. Người đọc không thể không dừng lại, suy ngẫm và chia sẻ cảm xúc với những hành của nhân vật Mị. Cái nghịch lí trớ trêu, tâm lý hỗn loạn, diễn biến phức tạp của Mị đã chứng minh được sở trường phân tích tâm lí nhân vật của Tô Hoài. Nhà văn đào sâu vào nội tâm sâu thẳm nhất của nhân vật, phát hiện nét đẹp tâm hồn, vẻ đẹp tính cách của nhân vật

Với những dòng văn đầy chất thơ, cùng tài năng phân tích tâm lí nhân vật. Tô Hoài đã thành công khi khám phá chiều sâu trong tâm lí của của nhân vật từ những diễn biến tuần tự thăng trầm đến sự đột biến trong tâm trạng Mị, từ đó làm nổi bật lên sức sống tiềm tàng của cô gái người Mèo đã để lại ấn tượng sâu đậm trong lòng độc giả.

Sức sống của nhân vật Mị được Tô Hoài khắc họa hết sức tài tình, độc đáo. Từ một con người dường như đã bị mất hết sức sống, nhưng với một nghị lực phi thường, một lòng ham sống mãnh liệt, Mị đã tìm thấy cuộc sống cho bản thân mình và dám đấu tranh với những thử thách để rồi vượt qua. Thật vậy, Nguyễn Khải cũng đã từng triết lý: "Ở đời này không có con đường cùng, chỉ có những ranh giới, điều cốt yếu là phải có sức mạnh để vượt qua những ranh giới ấy". Con đường vượt qua những ranh giới của nhân vật Mị phần nào đã chứng minh cho chân lý ấy