Bảo đảm và kiểm soát chất lượng trong quan trắc nước lục địa

1. Mục tiêu

Mục tiêu của chương trình đảm bảo chất lượng/kiểm soát chất lượng (QA/QC) trong hoạt động quan trắc và phân tích môi trường nước (bao gồm nước lục địa và nước biển) là cung cấp những số liệu tin cậy và đã được kiểm soát về hiện trạng môi trường nước bao gồm các thông số chủ yếu như: Nhiệt độ, pH, DO, kim loại nặng, cặn lơ lửng, độ đục, COD, BOD5/TOC (với nước biển), clorua, amoni, tổng P, tổng N, tổng coliform, trầm tích, phù du, vi sinh vật.. thỏa mãn yêu cầu thông tin cần thu thập, theo mục tiêu chất lượng đặt ra, để:

• Đánh giá hiện trạng chất lượng nước khu vực/địa phương
  
• Đánh giá diễn biến chất lượng môi trường nước theo thời gian
  
• Cảnh báo sớm các hiện tượng ô nhiễm nguồn nước
  
• Theo các yêu cầu khác của công tác quản lý môi trường và phát triển kinh tế

2. QA/QC trong lập kế hoạch/thiết kế chương trình

Khi lập kế hoạch quan trắc phải bao hàm các nội dung chính như sau:

• Xác định nội dung nhiệm vụ đợt quan trắc: Địa điểm/trạm vị, các thông số cần đo đạc, các loại mẫu cần lấy, thời gian thực hiện.
  
• Xác định yêu cầu về nhân lực tham gia (số lượng, lĩnh vực chuyên môn)
  
• Yêu cầu về trang thiết bị.
  
• Lập kế hoạch lấy mẫu.
  
• Phương pháp lấy mẫu và phân tích.
  
• Kinh phí cho chương trình quan trắc và QA/QC
  
• Các vấn đề đảm bảo an toàn con người, thiết bị cho các hoạt động quan trắc nhất là quan trắc trên sông, bao gồm: Các biện pháp, phương tiện bảo đảm an toàn (người và thiết bị) ; Phương án cứu hộ; Liệt kê những vùng nước xoáy, bãi cát ngầm trong vùng quan trắc để tàu thuyền né tránh; Những yếu tố thời tiết bất thường có thể xẩy ra trong thời gian quan trắc.

3. QA/QC trong thiết kế mạng lưới

Là sự lựa chọn địa điểm lẫy mẫu, lựa chọn tần suất lấy mẫu, thời gian lấy mẫu và loại mẫu cần phải lấy. Đảm bảo chất lượng/kiểm soát chất lượng trong thiết kế mạng lưới là lập kế hoạch lấy mẫu đáp ứng được yêu cầu mục tiêu của chương trình quan trắc và phân tích môi trường.

Bố trí cán bộ theo kế hoạch;

Lựa chọn vùng/điểm lấy mẫu, lựa chọn tần s

• Diện lấy mẫu, địa điểm lấy mẫu;
  
• Tần suất và thời gian;
  
• Các dạng lấy mẫu; mẫu đo tại hiện trường, mẫu mang về PTN.
  
• Đảm bảo tính khả thi và an toàn;

Tần suất, thời gian lấy mẫu và dạng lấy mẫu cho từng loại nước đã được trình bày chi tiết trong các tiêu chuẩn TCVN 5994-1995, TCVN 5996-1995, TCVN 5998-1995, TCVN 6000-1995, ISO 5667-13: 1993