Bản chất của nhà nước xã hội chủ nghĩa So với các kiểu nhà nước khác trong lịch sử, nhà nước xã hội chủ nghĩa là kiêu nhà nước mới, có bản chất khác với bản chất của các kiểu nhà nước bóc lột trong lịch sử. Tính ưu việt về mặt bản chất của nhà nước xã hội chủ nghĩa được thể hiện trên các phương diện: * Về chính trị: Nhà nước xã hội chủ nghĩa mang bản chất của giai cấp công nhân-giai cấp có lợi ích phù hợp với lợi ích chung của quần chúng nhân dân lao động. Trong xã hội chủ nghĩa, sự thống trị của giai cấp vô sản là lực lượng giữ địa vị thống trị về chính trị. Tuy nhiên sự thống trị này có sự khác biệt so với sự thống trị của giai cấp bóc lột trước đây-sự thống trị của thiểu số đối với tất cả các giai cấp, tầng lớp nhân dân lao động trong xã hội nhằm bảo vệ và duy trì địa vị của mình. Còn sự thống trị của giai cấp vô sản là sự thống trị của đa số đối với thiểu số giai cấp bóc lột nhằm giải phóng giai cấp mình, giải phóng tất cả các tầng lớp nhân dân lao động khác trong xã hội. => Nhà nước xã hội chủ nghĩa là đại biểu cho ý chí chung của nhân dân lao động. * Về kinh tế: - Bản chất của nhà nước xã hội chủ nghĩa chịu sự quy định của cơ sở kinh tế của xã hội chủ nghĩa, đó là chế độ sở hữu xã hội về tư liệu sản xuất chủ yếu=>không tồn tại quan hệ sản xuất bóc lột. - Nếu như tất cả các nhà nước bóc lột khác trong lịch sử đều là nhà nước theo đùng nghĩa của nó-bộ máy của thiểu số những kẻ bóc lột để trấn áp đa số nhân dân lao động bị áp bức, thì nhà nước xã hội chủ nghĩa vừa là một bộ máy chính trị-hành chính, một cơ quan cưỡng chế, vừa là một tổ chức quản lý kinh tế-xã hội của nhân dân lao động, nó không còn là nhà nước theo đúng nghĩa mà là "nửa nhà nước". * Về văn hóa –xã hội: - Nhà nước xã hội chủ nghĩa được xây dựng trên nền tảng tinh thần là lý luận của chủ nghĩa Mac-Lenin và những giá trị văn hóa tiên tiến, tiến bộ của nhân loại, đồng thời mang bản sắc riêng của dân tộc. - Sự phân hóa giữa các giai cấp, tầng lớp từng bước được thu hẹp, các giai cấp, tầng lớp bình đẳng trong việc tiếp cận các nguồn lực và cơ hội để phát triển.
